Κυριακή 7 Φεβρουαρίου 2016

Εγχειρίδιο καλλιέργιας Κάνναβης σε αστικές και αγροτικές περιοχές της Ελλάδας





Πρόλογος
Αυτό το ανάγνωσμα αποτελεί οδηγίες του πως μπορεί κάποιος να καλλιεργήσει το φυτό της Κάνναβης με σκοπό την συλλογή του άνθου του φυτού (Φούντα) καθώς και οδηγίες παρασκευής Χασίς (σοκολάτα – τάκος) από τα υπολείματα μετά την συγκομιδή.
Βήμα 1
Γεννετική
Η επιλογή του βιολογικού υλικού που θα χρησιμοποιηθεί επιρρεάζει σε μεγάλο βαθμό το τελικό αποτέλεσμα όχι μόνο από άποψη ποιότητας της φούντας αλλά και από άποψη βιοσημώτητας του φυτού. Πολλοί πρώτοι καλλιεργητές μπορεί να έχουν ως στόχο την καλλιέργεια του τελευταιου επιτευγματος της Ολλανδικής τράπεζας σπόρων και να καταριούντε το αλβανικό χόρτο πρέπει όμως να έχουν υπόψιν τους ότι τα αλβανικά φυτά θα είναι (και είναι) πολύ πιο απροβλημάτιστα κατά την καλλιέργια σε σχέση με μερικές εξωτικές ποικιλίες «σκανκ». Μία καλά καλλιεργημένη αλβανική φούντα δεν έχει πολλα να ζηλέψει απο μία φούντα «Ράτσας» (Ναι φιλαράκι ελληνικό είναι 10ευρώ το τζι). Επίσης μία καλά καλιεργημένη αλβανική φούντα είναι πάντα καλύτερη από μία φτωχά καλλιεργημένη φούντα «σκανκ»
Το γένος της κάναβις όπως την ξέρουμε αποτελείται απο 2 τύπους και συνδιασμούς αυτών. Η μία είναι γνωστή ως «Σάτιβα» και η άλλη είναι γνωστή ως «Ιντικα». Αυτές οι δύο κατηγορίες έχουν ως κύρια διαφορά τον τύπο της «μαστούρας» καθώς και την γενική εμφάνιση του φυτού. Η πιο εμφανής διαφορά μεταξύ των 2 θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι τα φύλλα του κάθε φυτού. Η «Σάτιβα» έχει μακρια λεπτά δάχτυλα στα φύλλα με μητερή άκρη ενώ ή «Ιντικα» έχει πλατιά πιο κοντόχοντρα δάχτυλα στα φύλλα της με κάπως οβάλ άκρη. Οι συνδιασμοί θα φέρουν και τα 2 χαρακτηριστικά στα φύλλα τους. Μακρόστενα αλλα όχι πολύ στενά φύλα με κάπως στρόγγυλες άκρες π.χ. Το φυτό μπορεί να έχει παραπάνω ποσοστό από το ένα είδος σε σχέση με το άλλο αυτό επίσης φαίνεται στα φύλλα τα οποία θα έχουν εντονότερα τα χαρακτηριστικά του ενός τύπου.
Τα «σκανκ» είναι συνδιασμός αυτών των 2 φυτών με διαλεγμένη διαστάυρωση για την δημιουργεία φυτών με κάποια επιθυμητά χαρακτηριστικά. Μπορείς να καταλάβεις ένα καλό φυτό μόνο από το σχήμα των φύλλων του. Θα ανακαλύψετε ότι σχεδόν όλα τα φυτά της μαριχουάνας της «πιάτσας» όταν φυτευτούν θα παράγουν φυτά τα οποία είναι εμφανές ότι περιέχουν και τους 2 τύπους φυτού, όπως τα «σκανκ».Θα ανακαλύψετε επίσης ότι τα φυτά απο σπόρο της «πιάτσας» είναι και αυτά διασταυρωμένα για την αποκομοιδή κάποιον χαρακτηριστικών, αυτά σηνύθως είναι η μεγάλη και απροβλημάτιστη παραγωγή, πράγμα το οποίο μπορεί να φανεί ως σύμαχος στην απόπειρά σας.
Μία από τις τελευταιίες ανακαλύψεις των ολλανδών είναι οι ποικιλίες που ανθίζουν αυτόματα. Οι ποικιλίες της κάνναβης ανάλογα από τον τύπο θα αρχίζουν να ανθίζουν μόλις το φως της ημέρας μειωθεί κάτω από τις 12 ώρες. Από προσωπική έρευνα του συγγραφέα μερικές ποικιλίες της πιάτσας θα αρχίσουν να ανθίζουν με πάνω από 14 ώρες φως, απόδειξη ότι οι μαζικοί παραγωγοί της αλβανίας κάνουν επιλεκτική διαστάυρωση είτε επίτιδες είτε καταλάθως. Οι καινούριες αυτές ποικιλίες της ολλανδίας θα φυτρώσουν από σπόρο, θα βγάλουν λίγα φύλλα και θα αρχίσουν αμέσως να ανθίζουν ανεπιρέαστα από το φως. Χαρακτηριστική ποικιλία αυτού τού είδους φυτού είναι η «LowRyder» (ναι με “Y” ) Επίσης αυτά τα φυτά αφού δεν μεγαλώνουν συνέχεια μέχρι να μειωθεί το φως θα φτάσουν μέχρι 25 εκατοστά μέσα στο σπίτι ή 40 εκατοστά στον ήλιο πράγμα το οποίο τα κάνει ιδιαίτερα «διακριτικά». Η ποικιλία καλλιεργήθηκε από την «JointDoctor» που κάνει και την εμπορία μέσω ίντερνετ.
Η επιλογή του φυτού θα πρέπει να είναι ανάλογη με το χώρο που θα καλλιεργηθεί. Αν φυτέψετε στην εξοχή στα ανοιχτά καλό θα ήταν να χρησιμοποιήσετε τις ποικιλίες που χρησιμοποιούν οι αλβανοί τόσα χρόνια με τόση επιτυχία. Αν έχετε μία ποιο κοντινή επαφή με τα φυτά σας μπορείτε να καλλιεργήσετε πιο απαιτητικές ποικιλίες αλλά η απογοήτευση μπορεί να είναι λίγο πότισμα παραπάνω μετά...
Βήμα 2
Επιλογή του χώρου.
Εδώ θα χωρίσουμε αυτό το κεφάλαιο σε 3 κατηγορίες, στην εξοχή, στην πόλη με φυσικό φως και στην πόλη με τεχνιτό φως.
Στην εξοχή
Όλοι έχουμε ακούσει για τα δέντρα του βοσκού στο ποτάμι και το κατσικο-φαγωμένο δέντρο του τοπικού κάνγκουρα. Συνήθως η καλλιέργια του φυτού στην εξοχή έχει προβλήματα και αυτό μπορεί να είναι για διάφορους λόγους. Ένας είναι ότι η εξοχή δεν είναι ελεγχόμενο περιβάλον. Τα ζώα που περνάνε (όχι μόνο τα τετράποδα) μπορεί να βλάψουν το φυτό σας (οι κατσίκες τελικά τρώνε μόνο κάνναβη ?) Ο καιρός μπορεί να κόψει το φυτό σας λόγω αέρα, ο πανικοβλημένος τύπος που μόλις ανακάλυψε το φυτό σας απλά θα το ξεπατώσει και θα το μοστράρει για δικό του. Αν επιμένετε να καλιεργήσετε στην εξοχή κάντε το τουλάχιστον με γλάστρες, με πολλές τρύπες στον πάτο. Ετσι έχετε την αποστράγγιση της γης με καλό χώμα και το φως του ήλιου που είναι ανώτερο από κάθε είδος λάμπας. (και άλλα για τις λάμπες παρακάτω). Στην εξοχή οι θερμοκρασίες είναι ακραίες. Ένα μαλακό κρύο στην πόλη είναι παγετός στην εξοχή και το φυτό σας μπορεί να παγώσει. Δεν συζητάμε καν για χαλάζι. Μετά από μελέτη ανακάλυψα ότι υπάρχουν 2 βασικοί εχθροί για την καλλιέργεια της κάνναβης στην εξοχή: Οι μπάτσοι και ο χρόνος.
Οι μπάτσοι θα σας κάνουν να φυτέψετε κυριολεκτικά «στου διαόλου τη κάλτσα» με αποτέλεσμα παραμελημένα φυτά αφού δεν θα πηγένετε να τα βλέπετε. Επίσης μπορεί να σας ακολουθήσουν εύκολα αφού η εξοχή είναι πολυ εύκολο να παρακολουθηθεί. Όταν πηγαίνετε στα δέντρα σας ντυθήτε σα λοκατζης και πάρετε μαζί σας τη καραμπίνα του παππού και ένα ζευγάρι κυάλια. Έτσι μπορείτε να πείτε ότι βγήκατε για κυνήγι και απλά πέσατε πάνω στα δέντρα, πάρτε και το κυνηγιτικό «κανίς» σας μαζί. Αν αντέξετε και το ξύλο μπορεί και να γλιτώσετε.
Ο χρόνος της ηλιοφάνιας στην ελλάδα πέφτει κάτω από 12 ώρες όταν είναι ήδη πολύ αργά γιατι πέφτει παγωνιά. Η παγωνιά είναι χειρότερη στην εξοχή και τα φυτά σας θα γίνουν γρανίτα πολύ πριν ανθοφορήσουν. Θα πρότεινα αποκλειστικά να φυτέψετε αυτόματες ποικιλίες πχ «Low Ryder» αφού αυτές θα σας παρέχουν από σπόρο σε φούντα σε 8 εβδομάδες. Κάτω από το φως του ηλιου μπορούν να παράγουν μεγάλες ποσότητες φούντας αλλά πολύ μικρότερες από τα εμπορικά φυτά της αλβανίας. Πάντων εάν δεν είστε διατεθιμένοι να τα φυτέψετε για να μη βγάλουν φούντα ποτέ και να παγώσουν βάλτε αυτόματα φυτά. Απλά βάλτε πολλά.
Στην πόλη με φυσικό φως
Μπορεί να είναι ακάλυπτοι χώροι, γλάστρες στο μπαλκόνι και στην ταράτσα. Το καλό είναι ότι μπορείτε να έχετε κοντινή και συχνή επαφή με τα φυτά σας. Το κακό είναι και πάλι οι μπάτσοι ο χρόνος αλλά τώρα και οι συμπολίτες σας. Όσο πιο πολυσύχναστη είναι η περιοχή που θα φυτέψετε τόσο πιο πιθανό είναι να πέσει η καλλιέργια σας στην αντίληψη της αστυνομίας. Επίσης οι πόλεις είναι κατακλησμένες από γηραιούς κυρίους και κυρίες που το να σας καρφώσουν στην αστυνομία θα τους προσφέρει μεγαλύτερη ευχαρίστηση από οτιδήποτε.
Επίσης λόγο του χρόνου η καλλιέργια σας θα αρχίσει να ανθοφορεί πάλι όταν είναι αρκετά αργά αλλά στην πόλη έχετε την πολυτέλεια να καλύπτετε τα φυτά σας με 3πλη σακούλα σκουπιδιών κάθε μέρα αφήνοντας τα φυτά λιγότερο από 12 ώρες στο φως κάνοντας τα να ανθίσουν όποτε εσείς θέλετε. Αυτό μπορεί να αποδειχθει πολύ κουραστικό και δεν συζητάμε καν για τα βλέματα που θα τραβήξετε.
Θα ήταν επίσης πολύ χρήσιμο να χρησιμοποιήσετε μία αυτόματη ποικιλία. Αυτός ίσως να είναι και ο καλύτερος συνδιασμός. Έχετε το φως του ήλιου, την ασφάλεια της πόλης, είστε κοντά στα φυτά σας και τα φυτά αυτά τα οποία δε μεγαλώνουν πολύ μπορούν να «χωθούν» σε κάθε μπαλκόνι χωρίς να τραβήξουν τα βλέματα.
Στην πόλη με τεχνιτό φως
Αυτή είναι η μέθοδος που έρχεται στο μυαλό του καθενός όταν ακούει την φράση «έβαλα δέντρα». Είναι η καλλιέργεια μέσα σε κάποιο σπίτι η διαμέρισμα με τη χρήση του τεχνιτού φωτός. Η αρχή είναι απλή, αν το δωματιο δεν έχει φως τότε μαλλον δεν βλέπει και κανένας τι γίνεται μέσα. Επίσης με τα φώτα μπορείτε να ελέγξετε πόση ώρα φως πέρνουν τα φυτά και να τα κάνετε να ανθίσουν όποτε εσείς θέλετε. Στην περίπτωση που η αστυνομία μπει σε τέτοιο χώρο τότε μαλλον μπορείτε να ξεχάσετε την φράση «προσωπική χρήση» και αν έχετε παλαιότερη καταδίκη τότε πληρώστε την πιστωτική, χαρίστε το σκύλο και τελειοποιήστε την τεχνική του αυνανισμού σας. Αν η αστυνομία έρθει τότε μην πείτε απολύτως τίποτα εκτός από το αν έχουν ένταλμα. Αν έχουν ένταλμα ανοιξτε την πορτα και μην πείτε τίποτε, απλά πάρτε το δικηγόρο σας. Αν δεν έχουν ένταλμα θα προσπαθήσουν να σας πείσουν ότι είναι καλύτερα για σας να ανοίξετε την πόρτα τώρα, μπούρδες, κλείστε την πόρτα και έχετε γύρω στη μία ώρα να εξαφανίσετε τα πάντα μέσα από το σπίτι. Η τουαλέτα είναι καλή λύση.
Οι λάμπες που χρησιμοποιούντε είναι είτε του τύπου «HPS» είτε του τύπου «MH». Θα τις δείτε στο ίντερνετ να πωλούντε από πολλές σελίδες. Η τιμή είναι κάπως τσουχτερή αλλα αυτές οι λάμπες είναι έτοιμες για τοποθέτηση. Στην περίπτωση που δεν θέλετε να πληρώσετε λάμπες (και καλά θα κάνετε για την πρώτη σας καλλιέργεια) μπορείτε να κάνετε μία βόλτα στην πόλη. Θα δείτε λάμπες να φωτίζουν κτίρια στερεωμένες στο έδαφος βγάζοντας ένα πορτοκαλί – ροζ φως. Αυτές είναι οι λάμπες «HPS» όπου είναι και οι καλύτερες και ακριβότερες από τις 2. Είναι οι ίδιες λάμπες που φωτίζουν τους δρόμους από τις κολώνες στο πεζοδρόμιο. Κλέψτε τη λάμπα με όποιο τρόπο θέλετε αρκεί να πάρετε όλη τη μονάδα μαζί σας. Ανοίξτε τη μονάδα σπίτι και βγάλτε τη λάμπα, το καθρέπτη και τον ενισχυτή, Τοποθετίστε επιπλέον μέτρα καλώδιο ανάμεσα στον ενισχυτή και τη λάμπα και βάλτε τις λάμπες στα 1,80 μέτρα από το έδαφος. 2 λάμπες των 400βατ είναι μια χαρά για 10-15 δέντρα και δε θα χρειαστεί να τις χαμήλώνετε και να καίτε τα φυτά σας. Στην αρχή μπορείτε να τις δουλεύετε για όλο το 24ωρο μέχρι τα φυτά σας να γίνουν 60εκ μέχρι 1 μέτρο, μετά αλλαξτε το φως σε 11 ώρες με ένα χρονοδιακόπτη και αν δεν υπάρχει φως δυνατότερο από ένα κερί για πάνω από ένα λεπτό κατά την σκοτεινή περίοδο τα φυτά θα αρχίσουν να ανθιζουν. Κρατήστε τη θερμοκρασία στο δωματιο γύρω στους 30 βαθμούς. ( 27 – 34)
Βήμα 3
Φυτεύοντας τα φυτά
Το χώμα
Πάρτε χώμα από μαγαζί ή από καινούριο πάρκο. Προσέξτε το χώμα να αποροφάει το νερό, να μη λασπώνει και να μη πετρώνει. Βάλτε μία δόση λίπασμα και ανακατέψτε καλά. Βάλτε το στις γλάστρες και ποτίστε καλά. Ανοίξτε τρύπες γύρω στο 1,5 εκατοστό και βάλτε τις ρίζες. Οι γλάστρες θα πρέπει να είναι 40 Χ 40 Χ 40 εκ. Μεγαλύτερες γλάστρες προσφέρουν επιπλέον προστασία από το υπερβολικό πότισμα.
Ο σπόρος
Πάμε λοιπόν στην τοποθέτηση του φυτού. Πρώτα από όλα θα χρειαστείτε σπόρους ή μικρά φυτά. Αν έχετε μικρά φυτά βάλτε τα σε μεγάλες γλάστρες 40 Χ 40 Χ 40 εκ. και ποτίστε με ένα ψεκαστήρι. Μη ποτίζετε με μπουκάλια γιατί μπορεί να κουνηθεί η ρίζα και να καταστραφεί το φυτό. Αρχίστε να ποτίζετε με ποτιστήρι όταν τα φυτά σας βγάλουν τουλάχιστον 6 φύλα.
Πάρτε ένα πιατάκι για γλυκό κουταλιού λίγο βαθύ (έρε Ελλαδάρα) τοποθετήστε ένα στρώμα βαμβάκι και βρέξτε το βαμβάκι πολύ αλλα χωρίς να επιπλέει στο νερό το βαμβάκι. Τοποθετήστε τους σπόρους επάνω στο βαμβάκι και κλείστε το πιατάκι με αλουμινόχαρτο. Βάλτε το πιατάκι στο συρτάρι και ελέγχετε κάθε 12 ώρες. Ο σπόρος θα σκάσει και θα βγάλει ρίζα. Βγάλτε το σπόρο 15 ώρες αφότου σκάσει και βάλτε τον με τη ρίζα κάτω (κατά προτίμιση) 1-2 εκατοστά βαθιά στο χώμα. Ανοίξτε την τρύπα βάλτε το σπόρο και κλείστε απαλά. Ποτίστε με ψεκαστήρι και ξαναποτίστε μόλις ξεραθεί λίγο το νερό στην επιφάνεια της γλάστρας. Προσοχή αυτή είναι η πιο ευαίσθητη στιγμή του φυτού. ΜΗΝ ποτίσετε πολύ θα πνίξετε το φυτό.Μεταφέρετε και φυτέψτε το σπόρο ΑΠΑΛΑ. Ποτίστε με ψεκαστήρι μόλις ξεραθεί λίγο το χώμα στην επιφάνεια. Οι πρωτάριδες δεν κάνουν τίποτα λίγο, με αποτέλεσμα πνιγμένα φυτά και καμένα φυτά από λίπασμα.
Βήμα 4
Μεγαλώνοντας τα φυτά.
Αφότου τα φυτά βγουν από το χώμα θα μεγαλώνουν μέχρι να κοπεί το φως κάτω από 12 ώρες ή αν έχετε αυτόματη ποικιλία (καταλαβατε ότι μου αρέσει αυτή η ποικιλία ?) μέχρι να ενεργοποιηθεί η διαδικασία της ανθοφόρησης. Χρησιμοποιήστε λίπασμα άλλα πάντα βάλτε λιγότερο από ότι λέει στο σακούλι. Προτιμίστε τα στερεά λιπάσματα γιατί αυτά δεν θα πάνε κατευθείαν στη ρίζα όπως τα υγρά καίγοντας τα φυτά και θα κρατήσουν περισότερο καιρό το χώμα λιπασμένο. Η κοπριά δουλεύει μια χαρά και η φούντα θα έχει πολύ καλή γεύση. Επίσης πρέπει αποβάλετε κάθε μαλακία που έχετε ακούσει για το τι πρέπει να ρίξετε στα φυτά σας (σκουριά, αίμα, καφέ, γύρο πίττα και γάλα) Ειδικά το γάλα δεσμεύει το οξυγόνο στο χώμα και κυριολεκτικά σκοτώνει τα φυτά σας. Πάντα σε αυτές τις δοξασίες υπάρχει μία δοση αλήθειας και αυτή είναι ότι το φυτό χρειάζεται 3 ουσίες για να ζήσει και μία που ρυθμίζει το Ph στο χώμα. Το χώμα αν είναι απο μαγαζί ή φρεσκοστημένο πάρκο δε θέλει τπτ. Απλά πράγματα λοιπόν, 3 ουσίες. Αυτές είναι τα 3 νούμερα που γράφουν επάνω τα λιπάσματα. Πάρτε ένα λίπασμα που να έχει λίγο από ολα και το φυτό σας θα έχει τα πάντα. Όσο μεγαλώνουν τα φυτά θα πρέπει να τα ποτίζεται και βάλετε άλλες 4 φορές το πολύ λίπασμα. Μάθετε το φυτό σας, αν είναι στερεο και τα φύλα στέκονται είναι μια χαρά. ΠΡΟΣΟΧΗ αν τα φύλλα «κρέμονται» τότε έχει ΠΟΛΥ νερό. Πολλοί νομίζουν ότι το φυτό δεν έχει νερό και το πνίγουν όταν τα φύλλα κρέμονται. Επίσης τα φύλλα κρέμονται όταν έχει πολύ ζέστη. Ποτίζεται κάθε 3 μέρες κατά προτίμιση μόλις πέσει ο ήλιος. Αν έχετε οριακές γλάστρες προσέξτε να μην πνίξετε τα φυτά σας. Ένας οδηγός θα ήταν να ποτίσετε αν τα πρώτα 2-3 εκατοστά του χώματος είναι στεγνα.
Βήμα 5
Η φούντα
Τα φυτά θα αρχίσουν να ανθίζουν όταν το φως αρχίσει να πέφτει από τις 12 ώρες ή αν έχετε βάλει αυτόματη ποικιλία. Τα φυτά θα είναι είτε αρσενικά είτε θυλικά ή ερμαφρόδιτα. Τα φυτά ειναι θυλικά ή αρσενικά από το σπόρο ακόμα και δεν υπάρχει τπτ που μπορείτε να κάνετε για να το αλλάξετε. Τα θυλικά είναι που θα βγάλουν και φούντα. Αν πετάξετε τα αρσενικα και τα ερμαφρόδιτα γρήγορα μακρυά από τα θυλικά τα θυλικά δεν θα βγάλουν σπόρο και θα παράγουν «σινσεμίλα» (χωρίς σπόρο) φούντα που είναι και η καλύτερη πχ «σκανκ» από «κοφι-σοπ» Είναι γεγονός ότι μεγάλες ποσότητες σκανκ που πωλούνται στην ελλάδα είναι απλά προσεγμένη «σινσεμίλα» αλβανική φούντα.
ΘΥΛΙΚΟ ΑΡΣΕΝΙΚΟ

Πετάξετε τα αρσενικά και τα ερμαφρόδιτα νωρίς για να μη χαλάσουν τη θυλική φούντα ή κρατήστε τα να ξεραθούν σε μία ντουλάπα στο σκοτάδι στη δροσιά για να τα κάνετε καλή σοκολάτα εκτός αν θέλετε να βγάλετε σπόρο από κάποια συγκεκριμένα φυτά. Τα αρσενικά μπορούν τα ενεργοποιήσουν τα θυλικά σε μεγάλη απόσταση. Το να βάλετε στην άκρη 2 δεντρα δεν είναι αρκετό και μπορεί να υποβαθμίσετε και τα υπόλοιπα 15 σε σποριάρικη φούντα..
Τα θυλικά θα ανθίζουν για 4 με 9 εβδομάδες. Κατά τη διάρκεια της ανθοφόρισης μερικά φύλλα μπορεί να κιτρινίσουν και να πέσουν, είναι φυσιολογικό. Η φούντα θα αρχίσει από μερικές άσπρες τρίχες που θα πληθαίνουν. Μόλις η φούντα έχει πάνω από 50% καφέ τρίχες είναι ώριμη. Μερικές φούντες θα ωριμάσουν νωρίτερα από τις άλλες και μπορείτε να τις κόψετε αλλά προσέξτε μη χαλάσετε τις διπλανές φούντες. Χρησιμοποιείστε ένα κοφτερό ψαλίδι με μητερή άκρη.
Βήμα 6
Η καβάτζα
Όταν οι περισσότερες φούντες είναι ώριμες κόψτε το δέντρο από τη βάση. Κρεμάστε το ανάποδα στη ντουλάπα στο σκοτάδι και στη δροσιά και κόψτε μόνο τα πολύ μεγάλα φύλλα. Αφήστε το για 1 μέρα και η φούντα θα αρχίσει να χωρίζει από το φύλλο. Κόφτε τις φούντες και βάλτε τις σε χαρτοσακούλες ανοιχτές ή σε βάζα ανοιχτά στη ντουλάπα στη δροσιά Σε 3 μέρες περίπου η φούντα θα είναι και ξερή και θα έχει «ωριμάσει» σωστά. Έτσι θα έχει ωραία γεύση και δε θα είναι σαν την απαίσια αλβανική λάθος ξεραμένη από πέρισυ φούντα. Μην πίνετε χλωρές φούντες γιατί δεν κάνουν τπτ και μη ξερένετε σε «μπρίκια» «φούρνους» και «ήλιο» γιατί θα τις καταστρέψετε. Αν την αφήσετε στο σκοτάδι στη δροσιά δε θα χάσει καθόλου από την ενέργειά της. Λίγα φύλλα θα μείνουν επάνω στη φούντα είναι επιλόγή σας πόσο θα αφήσετε. Απλά μην τα κόψετε εντελώς γιατί θα χάσετε και λίγη φούντα. Αφότου ξεραθούν βάλτε σε νάυλον σακουλάκια που κλείνουν και αποθηκεύστε μακριά από ζέστη υγρασία και φως.
Βήμα 7
Τα σκουπίδια
Οτι μείνει από τα παραπάνω εκτός από τους κορμούς μπορείτε να τα αποστάξετε σε σοκολάτα. Είναι πολύ εύκολο. Ξεράνετε το μπάζο μέχρι να σπάει αλλά χωρίς να γίνει πολύ ξερό. Πάρτε ένα μπλέντερ βάλετε ένα στρώμα μπάζο, καλύψτε με κρύο νερό και βάλτε και ένα στρώμα πάγο. Χτυπήστε για 1 λεπτό (όχι πολυ παραπάνω πειράζει). Φιλτράρετε μέσα από ένα μεταλικό φίλτρο για καφέ και βάλτε το υγρό σε ένα ποτήρι στο ψυγείο. Βάλτε ακόμα 1-2 παγάκια, το θέλετε κρύο. Αφήστε το στο ψυγέιο για 90 λεπτά και δείτε το ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΤΟ ΚΟΥΝΗΣΕΤΕ. Μία ασπριδερή σκόνη θα κάτσει κάτω στο ποτήρι, είναι το πεντακάθαρο χασις σας (σοκολάτα). Βγάλτε το χωρις να κουνήσετε καθόλου αφίστε κάπου και αρχίστε να τραβάτε το νερό με ένα βετέξ ή χαρτι κουζίνας. Θα πάρει λίγη ώρα υπομονή (περιμένατε 2 μηνάκια έτσι και αλλιώς). Πάρτε τη σκόνη απλώστε την σε καθαρή επιφάνεια και βάλτε επάνω ένα κομάτι χαρτί κουζίνας να ρουφήξει το πολύ νερό. Μόλις βγάλετε το περισσότερο νερό θα αρχίσει να σχηματίζεται μία πλαστελίνη που είναι σχεδόν καθαρά «τρίχομα» οι αδένες της τετραυδροκαναβινόλης στο φυτό. Αυτή η ουσία «μαστουρώνει» αλλά δεν «νταγκλάρει»
Η φούντα περιέχει και «CBD» σε ποσό ανάλογα με την ποικιλία (ανάμεσα σε ίντικα και σάτιβα) η οποία σε νταγκλάρει κιόλα. Μην πατίσετε τη σοκολάτα γιατί όταν ξεραθεί θα είναι δύσκολο να την ξανακάνετε σκόνη για να την πιείτε.


Πέμπτη 4 Φεβρουαρίου 2016

Αλκοολική εξάρτηση και τρόποι αντιμετώπισης

Ειρήνη Σεγρέδου


  Περίληψη
Η εξάρτηση από το αλκοόλ είναι ένα φαινόμενο πολυσύνθετο και πολυπαραγοντικό που έχει να κάνει με την αλληλεπίδραση τόσο ατομικών όσο και περι- βαλλοντικών παραγόντων. Το αλκοόλ είναι ο κυριότε- ρος παράγοντας κινδύνου για τη συνολική επιβάρυν- ση από νόσο μετρούμενη σε DALYs (disabilityadjusted life years) μεταξύ των ανδρών ηλικίας 15- 59 ετών. Τα δύο τρίτα των θεραπειών για την εξάρτη- ση από το αλκοόλ, στην Ε.Ε., περιλαμβάνουν ψυχο- θεραπευτικές παρεμβάσεις είτε μόνες τους είτε σε συνδυασμό με φαρμακοθεραπεία. Υπάρχουν λίγες μελέτες για την αποτελεσματικότητα των προγραμμά- των απεξάρτησης από το αλκοόλ. Οι περισσότερες μελέτες αφορούν εξωτερικούς ασθενείς είτε σε καθη- μερινή είτε σε εβδομαδιαία παρακολούθηση. Οι χώρες έχουν την ευθύνη για τη χάραξη, την εφαρμο- γή, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των δημόσιων πολιτικών τους ως προς τη μείωση της επι- βλαβούς χρήσης του αλκοόλ. Οι πιο δαπανηρές παρεμβάσεις αφορούν στην εφαρμογή προγραμμά- των screening στην πρωτοβάθμια περίθαλψη και στους οδικούς ελέγχους αναπνοής των οδηγών. Σε πληθυσμούς με υψηλό επιπολασμό, η πιο αποτελε- σματική και οικονομικά αποδοτική παρέμβαση φαίνε- ται να είναι η φορολογία. Σε πληθυσμούς με χαμηλό- τερο επιπολασμό, η φορολογία υπολογίζεται να είναι λιγότερο αποδοτική σε σχέση με άλλες, πιο στοχευμέ- νες στρατηγικές, όπως η σύντομη συμβουλή ιατρού, καθ 'οδόν έλεγχος της αναπνοής και η απαγόρευση της διαφήμισης.
Λέξεις κλειδιά:
κατάχρηση αλκοόλ, εξάρτηση από το αλκοόλ, τα προγράμματα αποκατάστασης από το αλκοόλ, σχέσης κόστους-αποτελεσματικότητας, φορολογία Εισαγωγή Το αλκοόλ είναι τόσο παλιό όσο και η καταγεγραμ- μένη ανθρώπινη ιστορία. Το ίδιο και ο αλκοολισμός. Τα πολιτικά καθεστώτα, τα κοινωνικά ήθη, οι επιστη- μονικές και τεχνολογικές εξελίξεις, ακόμα και η γεω- γραφία έχουν κατά καιρούς καθορίσει τη στάση κάθε συγκεκριμένου πολιτισμού απέναντι στο αλκοόλ. Πότε πίνουν οι άνθρωποι; Πόσο πίνουν; Τι πίνουν; Υπάρχει μία πολιτισμική αμφιθυμία απέναντι στο αλκοόλ. Και αυτό σίγουρα ενισχύει το πρόβλημα (Brown S, 1995) Μόλις τη δεκαετία του 503 ο αλκοολισμός χαρα- κτηρίστηκε ως ασθένεια- μιας και μέχρι τότε αντανα- κλούσε μια εγκληματική/βίαιη συμπεριφορά, ηθική αδυναμία ή αδυναμία θέλησης που έπρεπε να τιμω- ρείται. Η εξάρτηση από το αλκοόλ είναι ένα φαινόμενο πολυσύνθετο και πολυπαραγοντικό που έχει να κάνει με αλληλεπίδραση τόσο ατομικών παραγόντων (βιολογικών, ψυχολογικών, ψυχιατρικών) όσο και περιβαλλοντικών (ενδο-οικογενειακές σχέσεις, πολι- τισμικές συνήθειες). Ο επιπολασμός της εξάρτησης από το αλκοόλ στην Ευρώπη εκτιμάται στο 5-6% στους άνδρες και 1-2% στις γυναίκες, με αυξανόμενο το ποσοστό των γυναικών τελευταία. Ο μέσος όρος εξέλιξης από την αρχική προβληματική χρήση του αλκοόλ στην εξάρ- τηση εκτιμάται στα 6-8 έτη. (European Medicines Agency, 2010) Η επιβλαβής χρήση του αλκοόλ επιφέρει σημαντι- κές κοινωνικές και οικονομικές απώλειες τόσο σε ατομικό επίπεδο όσο και στην κοινωνία γενικότερα. Το αλκοόλ είναι ο κυριότερος παράγοντας κινδύ- νου για τη συνολική επιβάρυνση από νόσο μετρούμενη σε DALYs (disability- adjusted life years)4 μεταξύ των ανδρών ηλικίας 15-59 ετών (οι επόμενοι παράγοντες, με διαφορά, είναι το επισφα- λές σεξ, το κάπνισμα, η αυξημένη γλυκόζη, οι επαγ- γελματικοί κίνδυνοι, η αυξημένη πίεση, η παχυσαρ- κία, η υψηλή χοληστερίνη, η έλλειψη σωματικής άσκησης και η ανεπάρκεια σιδήρου) (WHO, Global status report on alcohol and health, 2011). Συνολικά 5.1% της παγκόσμιας επιβάρυνσης από νοσήματα και βλάβες αποδίδονται στο αλκοόλ, μετρώντας σε DALYs (WHO, 2014) Θα δώσω κάποια νούμερα για να δείξω το μέγε- θος της αρνητικής επίδρασης της κατάχρησης του αλκοόλ : Η κατάχρηση αλκοόλ είναι αιτιολογικός παράγο- ντας για πάνω από 200 νοσήματα και σωματικές βλάβες. (WHO, 2014) Σε παγκόσμιο επίπεδο, 3.3 εκατομμύρια άνθρω- ποι πεθαίνουν κάθε χρόνο λόγω επιβλαβούς χρή- σης του αλκοόλ, πράγμα που αντιπροσωπεύει το 5.9% όλων των θανάτων. Στην ηλικιακή ομάδα 20-39 ετών, περίπου 25% των συνολικών θανάτων αποδί- δονται στο αλκοόλ (WHO, 2014) Στην Ελλάδα, ένας στους 3 (34%) μαθητές ηλικίας 13-19 ετών έχει μεθύσει τουλάχιστον μία φορά σε όλη τη ζωή και το 13,3% τουλάχιστον 3 φορές σε όλη τη ζωή (ΕΚΤΕΠΝ Ετήσια Έκθεση 2012) Στην βιβλιογραφία έρευνες επιδεικνύουν ποσοστό συννοσηρότητας έως και 70 % (Μέλλος Ε, 2009, Regier DA et al, 1990, Schuckitt M et al, 1997, Kessler RC & Walters EE, 2002) . Η μελέτη ECA (Epidemiological Catchment Area Survey) έδειξε πως μεταξύ των ασθενών με διπολική διαταραχή ποσοστό 44% εμφάνιζε προβλήματα κατάχρησης αλκοόλ, το 4% των αλκοολικών πληρούν κριτήρια σχιζοφρενικής ψύχωσης, ενώ η επίπτωση της μείζο- νος καταθλιπτικής συνδρομής στους αλκοολικούς είναι 5% για τους άντρες και 19% για τις γυναίκες. Επίσης, άλλες κλινικές μελέτες επισημαίνουν ποσο- στό 80% των αλκοολικών με συμπτώματα κατάθλι- ψης και με το 1/3 από αυτούς με στοιχεία μείζονος κατάθλιψης (Μέλλος Ε, 2009, Schuckit MA et al., 1997, Kessler RC et al., 1996, Kandel DB et al., 2001).

 Θεραπεία απεξάρτησης
 Τα δύο τρίτα των θεραπειών για την εξάρτηση από το αλκοόλ, στην Ε.Ε., περιλαμβάνουν ψυχοθερα- πευτικές παρεμβάσεις είτε μόνες τους είτε σε συν- δυασμό με φαρμακοθεραπεία. Η φαρμακολογική θεραπεία χρησιμοποιείται στο 50% των περιπτώσε- ων και το 60% των φαρμακολογικών θεραπειών δίνο- νται σε συνδυασμό με ψυχολογική θεραπεία. (Rehm J et al., 2012). Ειδικά φάρμακα που χρησιμοποιού- νται στον χρόνιο αλκοολισμό είναι: η ναλτρεξόνη / η ακαμπροζάτη/ η δισουλφιράμη/ και η ναλμεφένη. Θεραπευτικά προγράμματα απεξάρτησης από το αλκοόλ στον ελληνικό χώρο Στον ελλαδικό χώρο υπάρχουν (Ι) Έξι προγράμ- ματα εξωτερικής παραμονής: (α) Διετές Εξωτερικό Πρόγραμμα Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής (ΨΝΑ), (β) Εξωτερικό θεραπευτικό Πρόγραμμα Ημερήσιας Νοσηλείας, ‘ΔΑΝΑΗ’ (ΨΝΑ) (γ) Θεραπευτικό Πρόγραμμα ΑΘΗΝΑ, Ψυχιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών και ΟΚΑΝΑ, (δ) Συμβουλευτικός Θεραπευτικός Σταθμός, Μονάδα Απεξάρτησης από αλκοόλ, φάρμακα και τυχερά παι- χνίδια, ΨΝΘ, (ε) Ανοιχτό Ψυχοθεραπευτικό Κέντρο ΜΕΘΕΞΙΣ, Μονάδα Απεξάρτησης από αλκοόλ, φάρ- μακα και τυχερά παιχνίδια, ΨΝΘ, (στ) Θεραπευτικό Πρόγραμμα Απεξάρτησης από το αλκοόλ και τα τυχε- ρά παιχνίδια ΑΛΦΑ (ΚΕΘΕΑ) και (ΙΙ) Δύο προγράμ- ματα εσωτερικής διαμονής: (α) Θεραπευτική Κοινότητα Απεξάρτησης Αλκοολικών, Μονάδα Ψυχολογικής Απεξάρτησης από το αλκοόλ του 18 ΑΝΩ (ΨΝΑ), (β) Πρόγραμμα Βραχείας παραμονής για την Απεξάρτησης από το αλκοόλ με χρήση ναλ- τρεξόνης, 10ο Αλκοολικών (ΨΝΑ). Το 2010, συνολικά 1.389 εξαρτημένα από τα οινοπνευματώδη άτομα παρακολούθησαν τα ανωτέρω θεραπευτικά προ- γράμματα, με συνεχιζόμενη αύξηση στον αριθμό των εισαγωγών τους στην κυρίως θεραπευτική φάση τους, τα τρία τελευταία έτη (2010, 2009, 2008). (Ετήσια Έκθεση ΕΚΤΕΠΝ, 2011)

Αποτελεσματικότητα προγραμμάτων
 Είναι ενδιαφέρουσα η διερεύνηση της αποτελε- σματικότητας των προγραμμάτων απεξάρτησης από το αλκοόλ, μιας και υποστηρίζονται ποικίλοι τρόποι παρέμβασης (θεραπευτικές κοινότητες, συμπεριφο- ρικές-γνωσιακές παρεμβάσεις, ειδική φαρμακευτική αγωγή, ανοιχτά προγράμματα, κέντρα ημέρας κ.ά.). Υπάρχουν λίγες μελέτες για την αποτελεσματικότητα των κλειστών προγραμμάτων. Οι περισσότερες μελέ- τες αφορούν εξωτερικούς ασθενείς είτε σε καθημερι- νή είτε σε εβδομαδιαία παρακολούθηση (Beasley et al., 1991, Ehrenreich et al., 1997, Stinchfield et al., 1998). Επειδή χρησιμοποιούνται διαφορετικές θερα- ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ 52, 71-77 2015 73 πευτικές προσεγγίσεις στα διάφορα προγράμματα απεξάρτησης αλκοολικών είναι δύσκολη η σύγκριση μεταξύ τους και τα αποτελέσματα ποικίλουν. Σε μελέτη με νοσηλευόμενους ασθενείς, (Neto D, 2001) όπου οι συγγραφείς περιγράφουν τα αποτελέ- σματα που είχαν σε 124 διαδοχικά εισαχθέντες ασθε- νείς, μετά το πέρας του πρώτου έτους από την ολο- κλήρωση του προγράμματος στο Southern Regional Alcohol-Abuse Treatment Centre στη Λισαβόνα, με ενδονοσοκομειακή παραμονή 5-7 εβδομάδων, στο τέλος του έτους, 44,3% των ασθενών ήταν σε αποχή, 40,3% κατανάλωναν αλκοόλ και 15,4% δεν απάντη- σαν. Μια μελέτη του κλειστού προγράμματος απεξάρ- τησης αλκοολικών του 18Άνω Αλκοολικών (ΨΝΑ) (όπου η ενδονοσοκομειακή νοσηλεία είναι διάρκειας τουλάχιστον 6 μηνών), για την περίοδο 1996-2008, έδειξε 56,3% αποχή από την ολοκλήρωση του προ- γράμματος έως σήμερα για ένα μέσο διάστημα 5 ετών. (Μητσώνης και συν., 2010). Σε μελέτη που αφορά το πρόγραμμα απεξάρτη- σης αλκοολικών, εσωτερικής παραμονής, με ναλτρε- ξόνη, τα έτη 1997-2010, του 10ου Αλκοολικών (ΨΝΑ) τα αποτελέσματα κρίνονται πολύ ικανοποιητικά: Όσον αφορά στις υποτροπές των ασθενών της μελέ- της, το 53.95 – 55.77%5 των ασθενών που ολοκλή- ρωσαν την κοινωνική επανένταξη και το 46.31 – 50%6 των ασθενών που ολοκλήρωσαν την φάση του κλειστού προγράμματος παραμένουν χωρίς υποτρο- πή (Segredou et al., 2014).

Τρόποι μείωσης της επιβάρυνσης από την επι- βλαβή χρήση του αλκοόλ σε κοινωνικο-οικονομι- κό επίπεδο
 Οι χώρες έχουν την ευθύνη για τη χάραξη, την εφαρμογή, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των δημόσιων πολιτικών για τη μείωση της επιβλα- βούς χρήσης του αλκοόλ (WHO, 2014). Υπάρχει σημαντική επιστημονική γνώση όσον αφορά τη δημι- ουργία πολιτικής πάνω στην αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα (cost-effectiveness) των ακόλου- θων στρατηγικών: 1) ρύθμιση της εμπορίας των αλκοολούχων ποτών (ειδικά σε νέα άτομα). 2) ρύθμιση και περιορισμό της διαθεσιμότητας του αλκοόλ. Έχει προταθεί σε κάποια κράτη ακόμη και εφαρμογή επιτρεπόμενων ωρών και ημερών πώλη- σης αλκοολούχων ποτών (Latimer N et al.) 3) περιορισμούς στην διαφήμιση αλκοολούχων ποτών- συμμόρφωση με τον "κανόνα του 70/30", σύμφωνα με τον οποίο η διαφήμιση τοποθετείται σε μέσα ενημέρωσης, όπου τουλάχιστον το 70% του κοινού είναι σε νόμιμη ηλικία κατανάλωσης αλκοόλ 4) θέσπιση κατάλληλων νόμων όσον αφορά την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ 5) μείωση ζήτησης μέσω μηχανισμών φορολόγη- σης και τιμολόγησης/διατίμησης (pricing) 6) αύξηση της ευαισθητοποίησης των προβλημά- των δημόσιας υγείας που προκαλούνται από επιβλα- βή χρήση του αλκοόλ και την εξασφάλιση στήριξης για αποτελεσματικές πολιτικές όσον αφορά το αλκο- όλ-εκπαιδευτικά προγράμματα σε ειδικούς πληθυ- σμούς, όπως ανηλίκους, γονείς, δασκάλους, τοπι- κούς ηγέτες 7) παροχή προσβάσιμων και οικονομικά προσι- τών θεραπειών για τα άτομα με διαταραχή κατάχρη- σης αλκοόλ 8) εφαρμογή διαλογής/προσυμπτωματικού ελέγ- χου (screening) στην πρωτοβάθμια περίθαλψη και προγραμμάτων βραχέων παρεμβάσεων για την επι- κίνδυνη και επιβλαβή κατανάλωση αλκοόλ από τις υπηρεσίες υγείας σε ειδικούς πληθυσμούς που επι- σκέπτονται ιατρούς για σωματικές παθήσεις όπως άτομα με επιβαρυμένη σωματική υγεία, άτομα με ήδη ηπατικές νόσους ή χρήση ουσιών και εφήβους. Γενικά, οι πιο δαπανηρές παρεμβάσεις αφορούν στην εφαρμογή προγραμμάτων screening στην πρωτοβάθμια περίθαλψη και στους οδικούς ελέγ- χους αναπνοής των οδηγών. Σε πληθυσμούς με υψηλό επιπολασμό (πάνω από 5%, όπως η Ευρώπη και η Βόρεια Αμερική), η πιο αποτελεσματική και οικονομικά αποδοτική παρέμβαση φαίνεται να είναι η φορολογία. Σε πληθυσμούς με χαμηλότερο επιπολα- σμό, η φορολογία υπολογίζεται να είναι λιγότερο αποδοτική σε σχέση με άλλες, πιο στοχευμένες στρατηγικές, όπως η σύντομη συμβουλή ιατρού, καθ 'οδόν έλεγχος της αναπνοής και η απαγόρευση της διαφήμισης (Chisholm et al., 2004). Σε μελέτη στην Δανία, αναφέρεται πως οι παρεμβάσεις που στοχεύ- ουν το σύνολο του πληθυσμού ήταν πιο αποτελεσμα- τικές από τις εστιασμένες σε ατομικό επίπεδο παρεμ- βάσεις. Η απαγόρευση της διαφήμισης αλκοόλ, οι συγκεκριμένες ώρες της λιανικής πώλησης και η αύξηση της φορολογίας είχαν τη μεγαλύτερη πιθανό- τητα εξοικονόμησης κόστους και θα πρέπει επομέ- νως να είναι η πρώτη προτεραιότητα για την εφαρμο- γή μέτρων κατά της επιβλαβούς χρήσης του αλκοόλ (Holm et al, 2014b). Ειδικά για τη ρύθμιση κατανάλωσης αλκοόλ από νέα άτομα, σε κάποιες χώρες έχουν θεσπιστεί νόμοι που αφορούν και τα καταστήματα πώλησης αλκοο- λούχων ποτών. Βέβαια, σ’ αυτές τις περιπτώσεις, η συμμόρφωση με τα νομικά όρια ηλικίας για την πώληση αλκοολούχων ποτών αποδεικνύεται πως είναι μάλλον χαμηλή. Έχει προταθεί η εφαρμογή συστημάτων επαλήθευσης ηλικίας σε καταστήματα πώλησης αλκοολούχων ποτών και έχουν γίνει κάποι- ες προσπάθειες σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες για πώληση ποτών με 15% αλκοόλ ή περισσότερο από κάβες μόνο. Στην Ολλανδία έχει εφαρμοστεί πιλοτικά τέτοιο πρόγραμμα για εξακρίβωση της ηλικίας των πελατών και έδειξε πως υπήρχε κατά μέσο όρο ποσοστό 1,12 σε ό,τι αφορά τις προσπάθειες αγοράς αλκοόλ την ημέρα από ανήλικες σε κάθε συμμετέχου- σα κάβα7. Σε κλιμάκωση σε εθνικό επίπεδο, τα στοι- χεία αυτά υποδεικνύουν τουλάχιστον 1 εκατομμύριο προσπάθειες αγοράς αλκοόλης ανά έτος από ανήλι- κες στις ολλανδικές κάβες. Σίγουρα, η υιοθέτηση ενός τέτοιου συστήματος σε εθελοντική βάση δεν είναι γενικά προς το οικονομικό συμφέρον των κατα- στημάτων πώλησης αλκοόλ. (van Hoof JJ & van Velthoven BC, 2014) Υπάρχει μεγάλο παγκόσμιο ενδιαφέρον στην εφαρμογή προγραμμάτων βραχέων παρεμβάσεων διαλογής/προσυμπτωματικού ελέγχου στην πρωτο- βάθμια περίθαλψη (Babor et al., 2003). Τα πρώτα αποτελέσματα ήταν ενθαρρυντικά, τόσο στην Αγγλία (Purshouse R et al., 20138)όσο και στην Ιταλία (Angus et al., 20149). Εκτιμάται ότι είναι οικονομικά αποδοτικά, ακόμη και κάτω από τις πιο απαισιόδοξες παραδοχές για το κόστος των προγραμμάτων αυτών και την αποτελεσματικότητά τους. Βεβαίως, αυτά τα προγράμματα είναι μακρόπνοα με χρονικό ορίζοντα κάποιων δεκαετιών. Περαιτέρω μελέτες έχει νόημα να γίνουν στο να ταυτοποιηθούν ειδικές κατηγορίες μεγαλύτερης κατανάλωσης αλκοόλ και επομένως πιο αποτελεσματικής εφαρμογής βραχέων προγραμμά- των παρέμβασης και screening (όπως το να λαμβά- νεται υπόψη το κοινωνικοοικονομικό status, η εθνικό- τητα και άλλοι παράγοντες). Όσον αφορά την αύξηση φορολόγησης των αλκο- ολούχων ποτών, έρευνα στην Δανία, για σενάριο αύξησης φορολόγησης 20% και 100%, αλλά και σενάριο μείωσης φορολόγησης κατά 10%, φαίνεται να μπορεί να αποτρέψει στην πρώτη και δεύτερη περίπτωση 20000 DALYs και 95500 DALYs αντίστοι- χα, ενώ στην περίπτωση της μείωσης της φορολο- γίας θα μπορούσε να οδηγήσει σε 10100 επιπρόσθε- τα DALYs. (Holm et al., 2014a) Δυστυχώς, εμείς που είμαστε εξοικειωμένοι με τον αλκοολισμό και την εξάρτηση γενικότερα, αποδεχό- μαστε ότι η θεραπεία για την εξάρτηση δεν είναι ποτέ σύντομη ή βραχυπρόθεσμη. Υπάρχει μια μακρόχρο- νη διαδικασία ανάρρωσης. Ούτε υπάρχει θεραπεία που γίνεται χωρίς την πλήρη συμμετοχή του θερα- πευόμενου. Και συνήθως χρειάζεται πολύς χρόνος για να φτάσει ο αλκοολικός στο σημείο «να το θελή- σει». "Ανεξάρτητα από το τι είδους πολιτική ή πρόγραμ- μα υλοποιείται, οι άνθρωποι εξακολουθούν να μπαί- νουν σε μπελάδες με το αλκοόλ από την υπερβολική κατανάλωση ή να ορίζονται ως εξαρτημένοι από το αλκοόλ. Εδώ, τα στοιχεία είναι ξεκάθαρα πως τόσο τα βραχέα συμβουλευτικά προγράμματα για τα άτομα με επικίνδυνες συνήθειες κατανάλωσης οινο- πνεύματος όσο και τα προγράμματα θεραπείας για όσους έχουν διαταραχές από τη χρήση αλκοόλ, μπο- ρεί να κάνουν μια τεράστια διαφορά. Το πρόβλημα όμως, που παραμένει όντας τεράστιο, είναι η εφαρ- μογή: η συντριπτική πλειοψηφία (κάπου μεταξύ 90% και 95%) εκείνων που θα μπορούσαν να επωφελη- θούν από τη σύντομη συμβουλετική ή θεραπεία, απλά δεν παίρνουν αυτό που τους προσφέρεται. Αυτό παραμένει μια μεγάλη πρόκληση για τον τομέα της υγείας"10 [Alcohol in EU – consumption, harm and policy approaches. WHO Europe 2012] Ο Δαρβίνος είχε πει πως αυτός που επιβιώνει δεν είναι ούτε ο ισχυρότερος ούτε ο εξυπνότερος, αλλά αυτός που μπορεί να προσαρμοστεί 11. Η θεραπεία είναι μία πρόκληση που ενισχύει την προσαρμοστι- κότητα. Και μιας και η ημερίδα αυτή αφορά το ανθρώ- πινο δικαίωμα στην απεξάρτηση, θα μπορούσε κανείς να μιλήσει για το ανθρώπινο δικαίωμα του εξαρτημένου στην δυνατότητα προσαρμογής του σε ένα περιβάλλον όλο αντιξοότητες, και άρα στην επι- βίωσή του.




Δευτέρα 1 Φεβρουαρίου 2016

Γιατί νοσούμε και τι ακριβώς είπε ο Ιπποκράτης για το θέμα


Ο Ιπποκράτης έλεγε ότι κάθε νόσος ξεκινά πρώτα από την ψυχή και μετά καταλήγει στο σώμα. Και πριν αποφασίσουμε ποια θεραπεία θα ακολουθήσουμε για το σώμα, πρέπει πρώτα να έχουμε θεραπεύσει το τραύμα της ψυχής.
Είναι τραγικό σήμερα να μην γνωρίζουμε καν την τεράστια δύναμη της ψυχικής μας κατάστασης αλλά και των σκέψεων που προέρχονται από αυτήν, και πως ακριβώς λειτουργεί όλο αυτό και επηρεάζει το σώμα μας. Μόνο τα τελευταία χρόνια η σύγχρονη ιατρική άρχισε να μελετά και να αποδέχεται την επίδραση των σκέψεων στην υγεία μας.
Έχει αποδειχθεί πλέον ότι ανάλογα με τον τύπο των σκέψεων μας ο εγκέφαλος μας κάνει και ανάλογες συνάψεις, στέλνοντας τα ανάλογα μηνύματα-εντολές στα κύτταρα μας.
Για παράδειγμα σε έναν άνθρωπο που είναι μόνιμα δυστυχισμένος ή καταθλιπτικός το σώμα του βρίσκεται σε συνεχή άμυνα με αποτέλεσμα να επιτίθεται στα ίδια του τα κύτταρα. Τα λεγόμενα αυτοάνοσα νοσήματα είναι δημιουργίες του ίδιου του σώματος που προσπαθεί να καταπολεμήσει την δυστυχία του εαυτού του.
Μη γνωρίζοντας μέχρι σήμερα το γιατί γίνεται αυτό, το είχαν αποδώσει σε κληρονομικούς παράγοντες ή σε άγχος. Που βέβαια αυτό που “κληρονομείται” από τον ασθενή γονέα είναι το ψυχικό του πρόβλημα πού πολύ εύκολα μπορεί να “εναποθέσει” στο παιδί του.
Τα παιδιά είναι πάντα ο εύκολος στόχος για έναν προβληματικό γονέα. Γιατί είναι πάντα ανοιχτά σε εκείνον και του έχουν απόλυτη εμπιστοσύνη, με αποτέλεσμα εκείνος να ξεφορτώνει πάνω τους όλα του τα ψυχολογικά προβλήματα, τις ανασφάλειες και την δυστυχία του, με αποτέλεσμα τα παιδιά να αναπτύσσουν ακριβώς το ίδιο μοτίβο. Και αυτό το ονομάζουμε κληρονομικότητα……
Ο άλλος μεγάλος “ένοχος” το άγχος, μας επηρεάζει αρνητικά προκαλώντας υπερβολική έκκριση κορτιζόλης στον εγκέφαλο με αποτέλεσμα να έχουμε μόνιμο αίσθημα της ανασφάλειας, και την πεποίθηση ότι τίποτα δεν θα πάει καλά.
Και φυσικά, δεν πάει εφόσον οι ίδιοι βάζουμε σε άμεση εφαρμογή το καταστροφικό, απόλυτα δικό μας δημιούργημα, που ονομάσαμε “ο νόμος του Μέρφι”. Για να εκδηλωθεί όμως ένα νόσημα αυτοάνοσο ή μη, χρειάζεται ένα ισχυρό υπόβαθρο.
Συνήθως οι άνθρωποι που εκδηλώνουν χρόνια νοσήματα φέρουν πολύ ισχυρά ψυχικά τραύματα που πολλές φορές (αλλά όχι πάντα) δεν τα θυμούνται καν. Υπάρχουν μέσα στον υποσυνείδητο νου ενώ ο συνειδητός έχει μπλοκάρει την συγκεκριμένη μνήμη.
Επίσης αιτία εκδήλωσης της νόσου μπορεί να είναι ένα πολύ ισχυρό συναισθηματικό σοκ, ή ένα έντονα αρνητικό συναίσθημα και σ’αυτές τις περιπτώσεις το νόσημα εμφανίζεται άμεσα.
Κάθε αρνητική σκέψη ρίχνει το βιομαγνητικό-ηλεκτρικό φορτίο του κυττάρου κάτω από τα 50 μιλιβόλτ, με άριστο τα 85 με 100. Αν μείνει έτσι κάποιες μέρες γίνεται νόσος ενώ αν συνεχιστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα λόγω συνεχόμενων αρνητικών αισθημάτων και αρνητικών σκέψεων και διάθεσης, μετατρέπεται σε χρόνιο νόσημα.
Σήμερα υπάρχουν ομάδες σε μεγάλα πανεπιστήμια ανά τον κόσμο που μελετούν όλο αυτό το κομμάτι. Και όποιος ανατρέξει σε αξιόπιστα ιατρικά περιοδικά του εξωτερικού βρίσκει δημοσιευμένα αποτελέσματα που αποδεικνύουν ακριβώς αυτό. Ότι όλες τις ασθένειες εμείς τις δημιουργούμε, γιατί με κάποιο τρόπο χρειάζεται να αποφορτιστούμε από όλον αυτό τον αρνητισμό που κουβαλάμε μέσα μας. Οπότε σωματοποιούμε το πρόβλημα και το κάνουμε ασθένεια.
Το θετικό και πολύ ελπιδοφόρο είναι ότι αρχίζουν σιγά σιγά να βγαίνουν νέοι γιατροί με ανοιχτά μυαλά, (γιατί είναι απαραίτητη προϋπόθεση να έχουν ανοιχτά μυαλά για μπορέσουν να ξεφύγουν από τον ιατρικό δογματισμό), που αντιμετωπίζουν πλέον τον ασθενή ολιστικά συνδυάζοντας την κλασσική ιατρική με της εναλλακτικές θεραπείες.
Σήμερα πάρα πολλά νοσοκομεία της Γερμανίας έχουν επίσημα ηχοθεραπευτές που ασκούν την μέθοδο Peter Hess με εξαιρετικά αποτελέσματα σε ανθρώπους με εγκεφαλικά, σκλήρυνση κατά πλάκας, μυοσκελετικά προβλήματα, ανθρώπους με εγκεφαλική παράλυση και ένα σωρό άλλα.
Όπως επίσης αρκετά νοσοκομεία επιτρέπουν σε ενεργειακούς ψυχολόγους και θεραπευτές να έρχονται και να εφαρμόζουν τις τεχνικές τους σε ασθενείς μέσα στο νοσοκομείο.
Θα τολμήσω να πω ότι είναι στο χέρι μας να μην νοσούμε πια, αρκεί να δούμε την αλήθεια κατάματα δίχως να κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλο μας.
Ότι δημιουργούμε μπορούμε και να το αναστείλουμε.
Μπορεί να ακούγεται περίπλοκο αλλά στην πραγματικότητα είναι απλό και μεγαλειώδες. Όσοι το έχουν κάνει δεν είναι υπεράνθρωποι, είναι απλοί άνθρωποι που αποφάσισαν συνειδητά να μην νιώθουν και να μην είναι πια άρρωστοι.
Ο κόσμος αρχίζει να αλλάζει, και να κατανοεί ότι για να υπάρξει μια ανθρωπότητα δίχως ασθένειες χρειάζεται μια ολιστική προσέγγιση του εκάστοτε προβλήματος και όχι μονομερής θεραπεία.
Χρειάζεται όπως ακριβώς είπε ο Ιπποκράτης θεραπεία πρώτα της ψυχής και μετά του σώματος.


Κυριακή 24 Ιανουαρίου 2016

Οδηγίες προς...surfers: Τα δικαιώματα των χρηστών του διαδικτύου



Με απώτερο σκοπό να κατανοήσουν καλύτερα τα ανθρώπινα δικαιώματα τους στο Διαδίκτυο, το Συμβούλιο της Ευρώπης δημοσίευσε έναν Οδηγό για τους χρήστες του, διευκρινίζοντας τι μπορούν να κάνουν σε περίπτωση που τα δικαιώματα τους αμφισβητούνται, καταστρατηγούνται ή παραβιάζονται.
Το Συμβούλιο της Ευρώπης υπογραμμίζει ότι, σε γενικές γραμμές, τα δικαιώματά των χρηστών καθορίζονται στους όρους των εταιρειών του Διαδικτύου, τους οποίους σπάνια διαβάζει κανείς και ακόμη πιο σπάνια είναι πλήρως κατανοητοί.
Το Συμβούλιο της Ευρώπης αναφέρει ως βασικά ανθρώπινα δικαιώματα στο Διαδίκτυο: την προστασία της ελευθερίας της έκφρασης, της ελευθερίας του συνέρχεσθαι, του συνεταιρίζεσθαι και της συμμετοχής, την προστασία της ιδιωτικής ζωής και την προστασία των δεδομένων, την εκπαίδευση και την παιδεία, την προστασία των παιδιών και των νέων, και το δικαίωμα αποτελεσματικής ένδικης προστασίας για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Ο Οδηγός εγκρίθηκε ήδη από την Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, στην οποία συμμετέχουν οι υπουργοί εξωτερικών των 47 κρατών-μελών του πανευρωπαϊκού αυτού Οργανισμού.

Τι προβλέπει ο Οδηγός

- Η πρόσβαση στο Διαδίκτυο αποτελεί καταλύτη για την άσκηση και άλλων δικαιωμάτων του ανθρώπου και οι χρήστες δεν θα πρέπει να αποσυνδέονται από το Διαδίκτυο χωρίς τη θέληση τους, παρά μόνον με δικαστικές αποφάσεις.
- Οι χρήστες έχουν το δικαίωμα να εκφρασθούν ελεύθερα στο Διαδίκτυο και να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες και απόψεις άλλων , συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που μπορεί να θίξουν, σοκάρουν ή ενοχλήσουν άλλα άτομα, σεβόμενοι την προστασία της ιδιωτικής ζωής των άλλων. Οι δημόσιες αρχές έχουν την υποχρέωση να σέβονται και να προστατεύουν το δικαίωμα αυτό.
Όπως διευκρινίζεται σ' αυτό το σημείο, τυχόν περιορισμοί αυτής της ελευθερίας, πρέπει να υπαγορεύονται από θεμιτό σκοπό, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.
Αναφέρεται για παράδειγμα ότι ο περιορισμός της ελευθερίας της έκφρασης στο Διαδίκτυο είναι θεμιτός όταν αφορά προστασία της εθνικής ασφάλειας ή της δημόσιας τάξης, αλλά και σ' αυτή την περίπτωση πρέπει να είναι σύμφωνος με το δίκαιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Οι περιορισμοί αυτοί, τονίζεται, μπορούν να εφαρμόζονται σε χρήστες που με τα γραφόμενα τους, υποκινούν διακρίσεις, μίσος ή βία.
- Οι χρήστες έχουν το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι και της συμμετοχής και κατά συνέπεια, έχουν την ελευθερία να επιλέξουν οποιαδήποτε ιστοσελίδα, εφαρμογή ή άλλη υπηρεσία για να συνδεθούν και να συμμετέχουν σε online δραστηριότητες.
Θα πρέπει, ωστόσο, να γνωρίζουν ότι μπορεί να αντιμετωπίσουν νομικές συνέπειες εάν η online διαμαρτυρία οδηγεί σε αποκλεισμούς πρόσβασης, διακοπή της παροχής υπηρεσιών ή ζημιά στην περιουσία των άλλων.
- Τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών θα πρέπει να υποβάλλονται σε επεξεργασία μόνον εφόσον έχουν συναινέσει σε αυτό ή προβλέπεται από το νόμο. Οι χρήστες θα πρέπει να ενημερώνονται για το τι επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα γίνεται και από ποιον και για ποιο σκοπό , καθώς και για το γεγονός ότι πως νομιμοποιείται αυτός να ασκεί έλεγχο πάνω τους.
- Οι χρήστες δεν θα πρέπει να υπόκεινται σε γενικά μέτρα επιτήρησης ή παρακολούθησης , εκτός από εξαιρετικές περιπτώσεις που προβλέπονται από το νόμο, όπως η ποινική έρευνα .
- Τα παιδιά και τα νεαρά άτομα δικαιούνται ειδικής προστασίας και καθοδήγηση κατά τη χρήση του Διαδικτύου. Εάν το περιεχόμενο που έχουν δημοσιεύσει θέτει σε κίνδυνο την αξιοπρέπεια, την ασφάλεια ή την ιδιωτική τους ζωή , ή μπορεί να είναι επιζήμια για αυτούς στο μέλλον, κατόπιν αιτήματός τους , θα πρέπει να διαγραφεί μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Θα πρέπει επίσης να προστατεύονται από παρεμβάσεις που αποσκοπούν στη σεξουαλική εκμετάλλευση και κακοποίηση τους.
- Οι χρήστες έχουν το δικαίωμα πραγματικής προσφυγής κατά της παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους.
Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορούν να προσφύγουν (όχι κατ' ανάγκη δικαστικώς) εναντίον των παρόχων υπηρεσιών στο Διαδίκτυο, των δημοσίων αρχών ή να καταφύγουν στις οργανώσεις προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ζητώντας εξηγήσεις για τον ενδεχόμενο αποκλεισμό τους, διορθώσεις ή ακόμη και αποζημιώσεις.
Στον Οδηγό αναφέρεται ρητά ότι, οι πάροχοι υπηρεσιών Ίντερνετ, οι πάροχοι πρόσβασης σε περιεχόμενο και υπηρεσίες , ή άλλες επιχειρήσεις ή οι δημόσιες αρχές θα πρέπει να παρέχουν στους χρήστες εύκολα προσβάσιμες πληροφορίες σχετικά με τα δικαιώματά τους και οι εθνικές αρχές έχουν την υποχρέωση να προστατεύουν τους χρήστες από εγκληματική δραστηριότητα που διαπράττεται μέσω του Internet .
Εάν οι χρήστες κατηγορηθούν για κάποιο ποινικό αδίκημα που διέπραξαν στο Διαδίκτυο, έχουν το δικαίωμα της προσφυγής σε δίκαιη δίκη εντός ευλόγου προθεσμίας, από ανεξάρτητο και αμερόληπτο δικαστήριο , καθώς και της ατομικής προσφυγής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων μετά την εξάντληση όλων των διαθέσιμων εσωτερικών ενδίκων μέσων.

Τετάρτη 5 Αυγούστου 2015

Κωδικοί Ιατρικών Διαγνώσεων (ICD-10)










F00* Άνοια στη νόσο Alzheimer (G30.-+ )
F00.0* Άνοια στη νόσο Alzheimer με πρώιμη έναρξη (G30.0+ )
F00.1* Άνοια στη νόσο Alzheimer με όψιμη έναρξη (G30.1+ )
F00.2* Άνοια στη νόσο Alzheimer, άτυπου ή μικτού τύπου (G30.8+ )
F00.9* Άνοια στη νόσο Alzheimer, μη καθορισμένη (G30.9+ )
F01 Αγγειακή άνοια
F01.0 Αγγειακή άνοια με οξεία έναρξη
F01.1 Πολυεμφρακτική άνοια
F01.2 Υποφλοιώδης αγγειακή άνοια
F01.3 Μικτή φλοιώδης και υποφλοιώδης αγγειακή άνοια
F01.8 Άλλη αγγειακή άνοια
F01.9 Αγγειακή άνοια, μη καθορισμένη
F02* Άνοια σε άλλα νοσήματα που ταξινομούνται αλλού
F02.0* Άνοια στη νόσο του Pick (G31.0+ )
F02.1* Άνοια στη νόσο Creutzfeldt-Jakob (A81.0+ )
F02.2* Άνοια στη νόσο του Huntington (G10+ )
F02.3* Άνοια στη νόσο του Parkinson (G20+ )
F02.4* Άνοια στη νόσο που οφείλεται στον ιό της ανοσοανεπάρκειας του ανθρώπου [HIV] (B22.0+ )
F02.8* Άνοια σε άλλα καθορισμένα νοσήματα που ταξινομούνται αλλού
F03 Άνοια μη καθορισμένη
F04 Οργανικό αμνησιακό σύνδρομο, που δεν προκαλείται από οινοπνευματώδη και άλλες ψυχοδραστικές ουσίες
F05 Delirium, που δεν προκαλείται από οινοπνευματώδη και άλλες ψυχοδραστικές ουσίες
F05.0 Delirium που δεν επικάθεται σε άνοια, ούτως περιγραφόμενο
F05.1 Delirium που επικάθεται σε άνοια
F05.8 Άλλο delirium
F05.9 Delirium, μη καθορισμένο
F06 Άλλες ψυχικές διαταραχές που οφείλονται σε εγκεφαλική βλάβη και δυσλειτουργία και σε σωματική νόσο
F06.0 Οργανική ψευδαισθήτωση
F06.1 Οργανική κατατονική διαταραχή
F06.2 Οργανική παραληρητική [σχιζοφρενικόμορφη] διαταραχή
F06.3 Οργανικές συναισθηματικές διαταραχές
F06.4 Οργανική αγχώδης διαταραχή
F06.5 Οργανική αποσυνδετική διαταραχή
F06.6 Οργανική διαταραχή εκδηλούμενη με ασταθές [ασθενικό] συναίσθημα
F06.7 Ήπια διαταραχή των γνωστικών λειτουργιών
F06.8 Άλλες καθορισμένες ψυχικές διαταραχές που οφείλονται σε εγκεφαλική βλάβη και δυσλειτουργία και σε σωματική νόσο
F06.9 Μη καθορισμένη ψυχική διαταραχή που οφείλεται σε εγκεφαλική βλάβη και δυσλειτουργία και σε σωματική νόσο
F07 Διαταραχές της προσωπικότητας και της συμπεριφοράς που οφείλονται σε εγκεφαλική νόσο, βλάβη και δυσλειτουργία
F07.0 Οργανική διαταραχή της προσωπικότητας
F07.1 Μετεγκεφαλιτιδικό σύνδρομο
F07.2 Μεταδιασεισικό σύνδρομο
F07.8 Άλλες οργανικές διαταραχές της προσωπικότητας και της συμπεριφοράς που οφείλονται σε εγκεφαλική νόσο, βλάβη και δυσλειτουργία
F07.9 Μη καθορισμένη οργανική διαταραχή της προσωπικότητας και της συμπεριφοράς που οφείλεται σε εγκεφαλική νόσο, βλάβη και δυσλειτουργία.
F09 Μη καθορισμένη οργανική ή συμπτωματική ψυχική διαταραχή
Aliases (separate with |): [F00-F09] οργανικές,( συμπεριλαμβάνονται και οι συμπτωματικές), ψυχικές διαταρχές
[F10-F19] ψυχικές διαταραχές και διαταραχές συμπεριφοράς που οφείλονται στη χρήση ψυχοδραστικών ουσιών
F10 Ψυχικές διαταραχές και διαταραχές συμπεριφοράς οφειλόμενες στη χρήση οινοπνευματωδών
F11 Ψυχικές διαταραχές και διαταραχές συμπεριφοράς οφειλόμενες στη χρήση οπιοειδών
F12 Ψυχικές διαταραχές και διαταραχές συμπεριφοράς οφειλόμενες στη χρήση κανναβινοειδών
F13 Ψυχικές διαταραχές και διαταραχές συμπεριφοράς οφειλόμενες στη χρήση ηρεμιστικών ή υπνωτικών
F14 Ψυχικές διαταραχές και διαταραχές συμπεριφοράς οφειλόμενες στη χρήση κοκαΐνης
F15 Ψυχικές διαταραχές και διαταραχές συμπεριφοράς οφειλόμενες στη χρήση άλλων διεγερτικών ουσιών, περιλαμβανομένης της καφεΐνης
F16 Ψυχικές διαταραχές και διαταραχές συμπεριφοράς οφειλόμενες στη χρήση ψευδαισθησιογόνων
F17 Ψυχικές διαταραχές και διαταραχές συμπεριφοράς οφειλόμενες στη χρήση καπνού
F18 Ψυχικές διαταραχές και διαταραχές συμπεριφοράς οφειλόμενες στη χρήση πτητικών διαλυτών
F19 Ψυχικές διαταραχές και διαταραχές συμπεριφοράς οφειλόμενες σε πολλαπλή χρήση ουσιών και σε χρήση άλλων ψυχοδραστικών ουσιών
Aliases (separate with |): [F10-F19] ψυχικές διαταραχές και διαταραχές συμπεριφοράς που οφείλονται στη χρήση ψυχοδραστικών ουσιών
[F20-F29] σχιζοφρένεια, σχιζοτυπικές και παραληρηματικές διαταραχές
F20 Σχιζοφρένεια
F20.0 Παρανοειδής σχιζοφρένεια
F20.1 Ηβηφρενική σχιζοφρένεια
F20.2 Κατατονική σχιζοφρένεια
F20.3 Αδιαφοροποίητη σχιζοφρένεια
F20.4 Μετασχιζοφρενική κατάθλιψη
F20.5 Υπολειμματική σχιζοφρένεια
F20.6 Απλή σχιζοφρένεια
F20.8 Άλλης μορφής σχιζοφρένεια
F20.9 Σχιζοφρένεια, μη καθορισμένη
F21 Σχιζότυπη διαταραχή
F22 Χρονίζουσες παραληρητικές διαταραχές
F22.0 Παραληρητική διαταραχή
F22.8 Άλλες χρονίζουσες παραληρητικές διαταραχές
F22.9 Χρονίζουσα παραληρητική διαταραχή, μη καθορισμένη
F23 Οξείες και παροδικές ψυχωσικές διαταραχές
F23.0 Οξεία πολύμορφη ψυχωσική διαταραχή χωρίς συμπτώματα σχιζοφρένειας
F23.1 Οξεία πολύμορφη ψυχωσική διαταραχή με συμπτώματα σχιζοφρένειας
F23.2 Οξεία σχιζοφρενικόμορφη ψυχωσική διαταραχή
F23.3 Άλλες οξείες κυρίως παραληρητικές ψυχωσικές διαταραχές
F23.8 Άλλες οξείες και παροδικές ψυχωσικές διαταραχές
F23.9 Οξεία και παροδική ψυχωσική διαταραχή, μη καθορισμένη
F24 Επακτή παραληρητική διαταραχή
F25 Σχιζοσυναισθηματικές διαταραχές
F25.0 Σχιζοσυναισθηματική διαταραχή, μανιακού τύπου
F25.1 Σχιζοσυναισθηματική διαταραχή, καταθλιπτικού τύπου
F25.2 Σχιζοσυναισθηματική διαταραχή, μικτού τύπου
F25.8 Άλλες σχιζοσυναισθηματικές διαταραχές
F25.9 Σχιζοσυναισθηματική διαταραχή, μη καθορισμένη
F28 Άλλες μη οργανικές ψυχωσικές διαταραχές
F29 Μη καθορισμένη μη οργανική ψύχωση
Aliases (separate with |): [F20-F29] σχιζοφρένεια, σχιζοτυπικές και παραληρηματικές διαταραχές
[F30-F39] συναισθηματικές διαταραχές
F30 Μανιακό επεισόδιο
F30.0 Υπομανία
F30.1 Μανία χωρίς ψυχωσικά συμπτώματα
F30.2 Μανία με ψυχωσικά συμπτώματα
F30.8 Άλλα μανιακά επεισόδια
F30.9 Μανιακό επεισόδιο, μη καθορισμένο
F31 Διπολική συναισθηματική διαταραχή
F31.0 Διπολική συναισθηματική διαταραχή, παρόν επεισόδιο υπομανιακό
F31.1 Διπολική συναισθηματική διαταραχή, παρόν επεισόδιο μανιακό χωρίς ψυχωσικά συμπτώματα
F31.2 Διπολική συναισθηματική διαταραχή, παρόν επεισόδιο μανιακό με ψυχωσικά συμπτώματα
F31.3 Διπολική συναισθηματική διαταραχή, παρόν επεισόδιο ήπιας ή μέτριας κατάθλιψης
F31.4 Διπολική συναισθηματική διαταραχή, παρόν επεισόδιο βαριάς κατάθλιψης χωρίς ψυχωσικά συμπτώματα
F31.5 Διπολική συναισθηματική διαταραχή, παρόν επεισόδιο βαριάς κατάθλιψης με ψυχωσικά συμπτώματα
F31.6 Διπολική συναισθηματική διαταραχή, παρόν επεισόδιο μικτό
F31.7 Διπολική συναισθηματική διαταραχή, σε ύφεση κατά την παρούσα φάση
F31.8 Άλλες διπολικές συναισθηματικές διαταραχές
F31.9 Διπολική συναισθηματική διαταραχή, μη καθορισμένη
F32 Καταθλιπτικό επεισόδιο
F32.0 Ήπιο καταθλιπτικό επεισόδιο
F32.1 Μέτριας βαρύτητας καταθλιπτικό επεισόδιο
F32.2 Βαρύ καταθλιπτικό επεισόδιο χωρίς ψυχωσικά συμπτώματα
F32.3 Βαρύ καταθλιπτικό επεισόδιο με ψυχωσικά συμπτώματα
F32.8 Άλλα καταθλιπτικά επεισόδια
F32.9 Καταθλιπτικό επεισόδιο, μη καθορισμένο
F33 Υποτροπιάζουσα καταθλιπτική διαταραχή
F33.0 Υποτροπιάζουσα καταθλιπτική διαταραχή, παρόν επεισόδιο ήπιο
F33.1 Υποτροπιάζουσα καταθλιπτική διαταραχή, παρόν επεισόδιο μέτριας βαρύτητας
F33.2 Υποτροπιάζουσα καταθλιπτική διαταραχή, παρόν επεισόδιο βαρύ χωρίς ψυχωσικά συμπτώματα
F33.3 Υποτροπιάζουσα καταθλιπτική διαταραχή, παρόν επεισόδιο βαρύ με ψυχωσικά συμπτώματα
F33.4 Υποτροπιάζουσα καταθλιπτική διαταραχή, σε ύφεση κατά την παρούσα φάση
F33.8 Άλλες υποτροπιάζουσες καταθλιπτικές διαταραχές
F33.9 Υποτροπιάζουσα καταθλιπτική διαταραχή, μη καθορισμένη
F34 Επίμονες διαταραχές της διάθεσης [συναισθηματικές]
F34.0 Κυκλοθυμία
F34.1 Δυσθυμία
F34.8 Άλλες επίμονες διαταραχές της διάθεσης [συναισθηματικές]
F34.9 Επίμονη διαταραχή της διάθεσης [συναισθηματική], μη καθορισμένη
F38 Άλλες διαταραχές της διάθεσης [συναισθηματικές]
F38.0 Άλλες μονήρεις διαταραχές της διάθεσης [συναισθηματικές]
F38.1 Άλλες υποτροπιάζουσες διαταραχές της διάθεσης [συναισθηματικές]
F38.8 Άλλες καθορισμένες διαταραχές της διάθεσης [συναισθηματικές]
F39 Μη καθορισμένη διαταραχή της διάθεσης [συναισθηματική]
[F40-F48] νευρωτικές, σωματόμορφες και αγχώδεις διαταραχές
F40 Διαταραχές φοβικού άγχους
F40.0 Αγοραφοβία
F40.1 Κοινωνικές φοβίες
F40.2 Ειδικές (μεμονωμένες) φοβίες
F40.8 Άλλες διαταραχές φοβικού άγχους
F40.9 Διαταραχή φοβικού άγχους, μη καθορισμένη
F41 Άλλες αγχώδεις διαταραχές
F41.0 Διαταραχή πανικού [επεισοδιακό παροξυσμικό άγχος]
F41.1 Διαταραχή γενικευμένου άγχους
F41.2 Μικτή αγχώδης και καταθλιπτική διαταραχή
F41.3 Άλλες μικτές αγχώδεις διαταραχές
F41.8 Άλλες καθορισμένες αγχώδεις διαταραχές
F41.9 Αγχώδης διαταραχή, μη καθορισμένη
F42 Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή
F42.0 Διαταραχή με προεξάρχουσες ιδεοληπτικές σκέψεις ή ιδεομηρυκασμούς
F42.1 Διαταραχή με προεξάρχουσες ψυχαναγκαστικές πράξεις [ιδεοληπτικές τελετουργίες]
F42.2 Διαταραχή με μικτές ιδεοληπτικές σκέψεις και ψυχαναγκαστικές πράξεις
F42.8 Άλλες ιδεοψυχαναγκαστικές διαταραχές
F42.9 Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, μη καθορισμένη
F43 Αντίδραση σε έντονο stress και διαταραχές προσαρμογής
F43.0 Οξεία αντίδραση σε stress
F43.1 Διαταραχή stress μετά από ψυχοτραυματική εμπειρία
F43.2 Διαταραχές προσαρμογής
F43.8 Άλλες αντιδράσεις σε έντονο stress
F43.9 Αντίδραση σε σοβαρό stress, μη καθορισμένη
F44 Διαταραχές αποσυνδετικού [μετατρεπτικού] τύπου
F44.0 Αμνησία αποσυνδετικού τύπου
F44.1 Φυγή αποσυνδετικού τύπου
F44.2 Εμβροντησία αποσυνδετικού τύπου
F44.3 Διαταραχές εκστασιακού τύπου και διαταραχές κατοχής του εαυτού
F44.4 Διαταραχές κινητικότητας αποσυνδετικού τύπου
F44.5 Σπασμοί αποσυνδετικού τύπου
F44.6 Αναισθησία και απώλεια της αισθητικότητας αποσυνδετικού τύπου
F44.7 Μικτές αποσυνδετικές [μετατρεπτικές] διαταραχές
F44.8 Άλλες αποσυνδετικές [μετατρεπτικές] διαταραχές
F44.9 Διαταραχή αποσυνδετική [μετατρεπτική], μη καθορισμένη
F45 Σωματόμορφες διαταραχές
F45.0 Διαταραχή σωματοποίησης
F45.1 Αδιαφοροποίητη σωματόμορφη διαταραχή
F45.2 Υποχονδριακή διαταραχή
F45.3 Σωματόμορφη δυσλειτουργία του αυτόνομου νευρικού συστήματος
F45.4 Σωματόμορφη διαταραχή επίμονου άλγους
F45.8 Άλλες σωματόμορφες διαταραχές
F45.9 Σωματόμορφη διαταραχή, μη καθορισμένη
F48 Άλλες νευρωσικές διαταραχές
F48.0 Νευρασθένεια
F48.1 Σύνδρομο αποπροσωποποίησης–αποπραγματισμού
F48.8 Άλλες καθορισμένες νευρωσικές διαταραχές
F48.9 Νευρωσική διαταραχή, μη καθορισμένη
Aliases (separate with |): [F40-F48] νευρωτικές, σωματόμορφες και αγχώδεις διαταραχές
[F50-F59] σύνδρομα συμπεριφοράς που σχετίζονται με φυσιολογικές διαταραχές και φυσικούς παράγοντες
F50 Διαταραχές στη λήψη τροφής
F50.0 Ψυχογενής ανορεξία
F50.1 Άτυπη ψυχογενής ανορεξία
F50.2 Ψυχογενής βουλιμία
F50.3 Άτυπη ψυχογενής βουλιμία
F50.4 Υπερφαγία συνδυαζόμενη με άλλες ψυχολογικές διαταραχές
F50.5 Έμετοι συνδεόμενοι με άλλες ψυχολογικές διαταραχές
F50.8 Άλλες διαταραχές στη λήψη τροφής
F50.9 Διαταραχή στη λήψη τροφής, μη καθορισμένη
F51 Μη οργανικές διαταραχές του ύπνου
F51.0 Μη οργανική αϋπνία
F51.1 Μη οργανική υπερυπνία
F51.2 Μη οργανική διαταραχή του κύκλου ύπνου-εγρήγορσης
F51.3 Υπνοβασία
F51.4 Υπνικοί τρόμοι [νυχτερινοί τρόμοι]
F51.5 Εφιάλτες
F51.8 Άλλες μη οργανικές υπνικές διαταραχές
F51.9 Μη οργανική διαταραχή ύπνου, μη καθορισμένη
F52 Σεξουαλική δυσλειτουργία, μη προκαλούμενη από οργανική διαταραχή ή νόσο
F52.0 Έλλειψη ή απώλεια της σεξουαλικής επιθυμίας
F52.1 Σεξουαλική αποστροφή και έλλειψη σεξουαλικής ικανοποίησης
F52.2 Αποτυχία γενετήσιας διέγερσης
F52.3 Οργασμική δυσλειτουργία
F52.4 Πρόωρη εκσπερμάτιση
F52.5 Μη οργανικός κολπόσπασμος
F52.6 Μη οργανική δυσπαρευνία
F52.7 Υπερβολική σεξουαλική ορμή
F52.8 Άλλη σεξουαλική δυσλειτουργία, μη προκαλούμενη από οργανική διαταραχή ή νόσο
F52.9 Σεξουαλική δυσλειτουργία, μη προκαλούμενη από οργανική διαταραχή ή νόσο
F53 Ψυχικές διαταραχές και διαταραχές της συμπεριφοράς συνδεόμενες με τη λοχεία, που δεν ταξινομούνται αλλού
F53.0 Ήπιες ψυχικές διαταραχές και διαταραχές της συμπεριφοράς συνδεόμενες με τη λοχεία, που δεν ταξινομούνται αλλού
F53.1 Σοβαρές ψυχικές διαταραχές και διαταραχές της συμπεριφοράς συνδεόμενες με τη λοχεία, που δεν ταξινομούνται αλλού
F53.8 Άλλες ψυχικές διαταραχές και διαταραχές συμπεριφοράς συνδεόμενες με τη λοχεία, που δεν ταξινομούνται αλλού
F53.9 Ψυχική διαταραχή της λοχείας, μη καθορισμένη
F54 Ψυχολογικοί παράγοντες και παράγοντες της συμπεριφοράς συνδεόμενοι με διαταραχές ή παθήσεις που ταξινομούνται αλλού
F55 Κατάχρηση ουσιών που δεν προκαλούν εξάρτηση
F59 Μη καθορισμένα σύνδρομα συμπεριφοράς συνδεόμενα με φυσιολογικές διαταραχές και σωματικούς παράγοντες
Aliases (separate with |): [F50-F59] σύνδρομα συμπεριφοράς που σχετίζονται με φυσιολογικές διαταραχές και φυσικούς παράγοντες
[F60-F69] διαταραχές της προσωπικότητας και της συμπεριφοράς στον ενήλικα
F60 Ειδικές διαταραχές της προσωπικότητας
F60.0 Παρανοειδής διαταραχή της προσωπικότητας
F60.1 Σχιζοειδής διαταραχή της προσωπικότητας
F60.2 Δυσκοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας
F60.3 Διαταραχή της προσωπικότητας του τύπου της συναισθηματικής αστάθειας
F60.4 Οιστριονική διαταραχή της προσωπικότητας
F60.5 Καταναγκαστική διαταραχή της προσωπικότητας
F60.6 Αγχώδης [αποφευκτική] διαταραχή της προσωπικότητας
F60.7 Εξαρτητική διαταραχή της προσωπικότητας
F60.8 Άλλες ειδικές διαταραχές της προσωπικότητας
F60.9 Διαταραχή της προσωπικότητας μη καθορισμένη
F61 Μεικτές και άλλες διαταραχές της προσωπικότητας
F62 Επιμένουσες μεταβολές της προσωπικότητας, που δε μπορούν να αποδοθούν σε εγκεφαλική βλάβη ή νόσο
F62.0 Επιμένουσα μεταβολή της προσωπικότητας μετά από καταστροφική εμπειρία
F62.1 Επιμένουσα μεταβολή της προσωπικότητας μετά από ψυχιατρική νόσο
F62.8 Άλλες επιμένουσες μεταβολές της προσωπικότητας
F62.9 Επιμένουσα μεταβολή της προσωπικότητας, μη καθορισμένη
F63 Διαταραχές των συνηθειών και των ενορμήσεων
F63.0 Παθολογική χαρτοπαιξία
F63.1 Παθολογική συμπεριφορά εμπρησμού [πυρομανία]
F63.2 Παθολογική συμπεριφορά κλοπής [κλεπτομανία]
F63.3 Τριχοτιλλομανία
F63.8 Άλλες διαταραχές των συνηθειών και των ενορμήσεων
F63.9 Διαταραχή των συνηθειών και των ενορμήσεων, μη καθορισμένη
F64 Διαταραχές της ταυτότητας του φύλου
F64.0 Διαφυλική διαταραχή
F64.1 Παρενδυσία διπλού ρόλου
F64.2 Διαταραχή της ταυτότητας φύλου στην παιδική ηλικία
F64.8 Άλλες διαταραχές της ταυτότητας του φύλου
F64.9 Διαταραχή της ταυτότητας του φύλου μη καθορισμένη
F65 Διαταραχές της σεξουαλικής προτίμησης
F65.0 Φετιχισμός
F65.1 Φετιχιστική παρενδυσία
F65.2 Επιδειξιομανία
F65.3 Ηδονοβλεψία
F65.4 Παιδοφιλία
F65.5 Σαδομαζοχισμός
F65.6 Πολλαπλές διαταραχές της σεξουαλικής προτίμησης
F65.8 Άλλες διαταραχές της σεξουαλικής προτίμησης
F65.9 Διαταραχή της σεξουαλικής προτίμησης, μη καθορισμένη
F66 Ψυχολογικές διαταραχές και διαταραχές της συμπεριφοράς που σχετίζονται με τη σεξουαλική ανάπτυξη και προσανατολισμό
F66.0 Διαταραχή της σεξουαλικής ωρίμανσης
F66.1 Δυστονικός προς το εγώ σεξουαλικός προσανατολισμός
F66.2 Διαταραχή της σεξουαλικής σχέσης
F66.8 Άλλες διαταραχές της ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης
F66.9 Διαταραχή της ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης, μη καθορισμένη
F68 Άλλες διαταραχές της προσωπικότητας και της συμπεριφοράς του ενηλίκου
F68.0 Εποικοδόμηση σωματικών συμπτωμάτων για ψυχολογικούς λόγους
F68.1 Σκόπιμη παραγωγή ή υπόκριση συμπτωμάτων ή ανικανοτήτων, σωματικών ή ψυχικών [πλασματική διαταραχή]
F68.8 Άλλες καθορισμένες διαταραχές της προσωπικότητας και της συμπεριφοράς του ενήλικου
F69 Μη καθορισμένη διαταραχή της προσωπικότητας και της συμπεριφοράς του ενήλικου
Aliases (separate with |): [F60-F69] διαταραχές της προσωπικότητας και της συμπεριφοράς στον ενήλικα
[F70-F79] νοητική υστέρηση
F70 Ελαφρά νοητική καθυστέρηση
F71 Μέτρια νοητική καθυστέρηση
F72 Σοβαρή νοητική καθυστέρηση
F73 Βαριά νοητική καθυστέρηση
F78 Άλλη νοητική καθυστέρηση
F79 Μη καθορισμένη νοητική καθυστέρηση
Aliases (separate with |): [F70-F79] νοητική υστέρηση
[F80-F89] διαταραχές της φυσιολογικής ανάπτυξης
F80 Ειδικές αναπτυξιακές διαταραχές της ομιλίας και της γλώσσας (του λόγου)
F80.0 Ειδική διαταραχή της άρθρωσης
F80.1 Διαταραχή στην έκφραση της γλώσσας ( του λόγου)
F80.2 Αντιληπτική διαταραχή της γλώσσας (του λόγου)
F80.3 Επίκτητη αφασία συνοδευόμενη με επιληψία [Landau-Kleffner]
F80.8 Άλλες αναπτυξιακές διαταραχές της ομιλίας και της γλώσσας
F80.9 Αναπτυξιακές διαταραχές της ομιλίας και της γλώσσας, μη καθορισμένη
F81 Ειδικές αναπτυξιακές διαταραχές των σχολικών ικανοτήτων
F81.0 Ειδική διαταραχή της ανάγνωσης
F81.1 Ειδική διαταραχή του συλλαβισμού
F81.2 Ειδική διαταραχή των αριθμητικών ικανοτήτων
F81.3 Μεικτή διαταραχή των σχολικών ικανοτήτων
F81.8 Άλλες αναπτυξιακές διαταραχές των σχολικών ικανοτήτων
F81.9 Αναπτυξιακή διαταραχή των σχολικών ικανοτήτων, μη καθορισμένη
F82 Ειδική αναπτυξιακή διαταραχή της κινητικής λειτουργίας
F83 Μεικτές ειδικές αναπτυξιακές διαταραχές
F84 Διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές
F84.0 Αυτισμός της παιδικής ηλικίας
F84.1 Άτυπος αυτισμός
F84.2 Σύνδρομο Rett
F84.3 Άλλη αποδιοργανωτική διαταραχή της παιδικής ηλικίας
F84.4 Διαταραχή υπερδραστηριότητας συνδεόμενη με νοητική καθυστέρηση και στερεότυπες κινήσεις
F84.5 Σύνδρομο Asperger
F84.8 Άλλες διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές
F84.9 Διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή, μη καθορισμένη
F88 Άλλες διαταραχές της ψυχολογικής ανάπτυξης
F89 Μη καθορισμένη διαταραχή της ψυχολογικής ανάπτυξης
[F90-F98] συναισθηματικές διαταραχές και διαταραχές της συμπεριφοράς με έναρξη συνήθως κατά την παιδική ηλικία και την εφηβεία
F90 Διαταραχές υπερκινητικού τύπου
F90.0 Διαταραχή της δραστηριότητας και της προσοχής
F90.1 Διαταραχή διαγωγής υπερκινητικού τύπου
F90.8 Άλλες διαταραχές υπερκινητικού τύπου
F90.9 Διαταραχή υπερκινητική τύπου, μη καθορισμένη
F91 Διαταραχές της διαγωγής
F91.0 Διαταραχή της διαγωγής που περιορίζεται στο οικογενειακό πλαίσιο
F91.1 Διαταραχή της διαγωγής με διαταραγμένη κοινωνικοποίηση (ακοινωνικού τύπου)
F91.2 Διαταραχή της διαγωγής με ομαλή κοινωνικοποίηση (κοινωνικού τύπου)
F91.3 Διαταραχή προκλητικής εναντίωσης
F91.8 Άλλες διαταραχές της διαγωγής
F91.9 Διαταραχή της διαγωγής, μη καθορισμένη
F92 Μεικτές διαταραχές της διαγωγής και του συναισθήματος
F92.0 Διαταραχή της διαγωγής, καταθλιπτικού τύπου
F92.8 Άλλες μεικτές διαταραχές της διαγωγής και του συναισθήματος
F92.9 Μεικτή διαταραχή της διαγωγής και του συναισθήματος, μη καθορισμένη
F93 Διαταραχές του συναισθήματος με έναρξη ειδικά στην παιδική ηλικία
F93.0 Αγχώδης διαταραχή αποχωρισμού στην παιδική ηλικία
F93.1 Διαταραχή φοβικού άγχους στην παιδική ηλικία
F93.2 Διαταραχή κοινωνικού άγχους στην παιδική ηλικία
F93.3 Διαταραχή που οφείλεται σε αδελφική αντιπαλότητα
F93.8 Άλλες διαταραχές του συναισθήματος στην παιδική ηλικία
F93.9 Συναισθηματική διαταραχή της παιδικής ηλικίας, μη καθορισμένη
F94 Διαταραχές κοινωνικής λειτουργικότητας με έναρξη ειδικά στην παιδική και εφηβική ηλικία
F94.0 Εκλεκτική αλαλία
F94.1 Διαταραχή προσκόλλησης αντιδραστικού τύπου της παιδικής ηλικίας
F94.2 Μη αναστελλόμενη διαταραχή προσκόλλησης στην παιδική ηλικία
F94.8 Άλλες διαταραχές της κοινωνικής λειτουργικότητας στην παιδική ηλικία
F94.9 Διαταραχή της κοινωνικής λειτουργικότητας στην παιδική ηλικία, μη καθορισμένη
F95 Διαταραχές που εκδηλώνονται με μυοσπάσματα (τικ)
F95.0 Διαταραχή παροδικών μυοσπασμάτων (τικ)
F95.1 Διαταραχή χρόνιων κινητικών ή φωνητικών μυοσπασμάτων (τικ)
F95.2 Διαταραχή σύνθετων φωνητικών και πολλαπλών κινητικών μυοσπασμάτων (τικ) [de la Tourette]
F95.8 Άλλες διαταραχές που εκδηλώνονται με μυοσπάσματα (τικ)
F95.9 Διαταραχή που εκδηλώνεται με μυοσπάσματα (τικ), μη καθορισμένη
F98 Άλλες διαταραχές της συμπεριφοράς και του συναισθήματος, συνήθως με έναρξη κατά την παιδική και την εφηβική ηλικία
F98.0 Μη οργανική ενούρηση
F98.1 Μη οργανική εγκόπρηση
F98.2 Διαταραχή σίτισης της βρεφικής και της παιδικής ηλικίας
F98.3 Βρώση μη τροφικών ουσιών κατά τη βρεφική και παιδική ηλικία (πίκα)
F98.4 Διαταραχές στερεοτυπικών κινήσεων
F98.5 Τραύλισμα [βατταρισμός]
F98.6 Διακοπτόμενη ταχυλαλία
F98.8 Άλλες καθορισμένες διαταραχές της συμπεριφοράς και του συναισθήματος, συνήθως με έναρξη κατά την παιδική και την εφηβική ηλικία
F98.9 Μη καθορισμένες διαταραχές της συμπεριφοράς και του συναισθήματος, συνήθως με έναρξη κατά την παιδική και την εφηβική ηλικία
Aliases (separate with |): [F90-F98] συναισθηματικές διαταραχές και διαταραχές της συμπεριφοράς με έναρξη συνήθως κατά την παιδική ηλικία και την εφηβεία
[F99] διάφορες νοητικές διαταραχές
F99 Ψυχική διαταραχή, που δεν καθορίζεται αλλιώς
Aliases (separate with |): [F99] διάφορες νοητικές διαταραχές