Οξειδωτικό στρες Πρόληψη

 

Τι είναι το οξειδωτικό στρες;
Πολύ δραστικά μόρια δημιουργούνται και καταστρέφονται μέσα στο σώμα μας σε μια σταθερή βάση κατά τη λειτουργία του. Αυτά τα μόρια είναι γνωστά ως ελεύθερες ρίζες.

Οι ελεύθερες ρίζες δημιουργούνται από περιβαλλοντικούς παράγοντες αλλά και από τη φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού. Σε έναν βαθμό ο οργανισμός τις χρησιμοποιεί για την άμυνά του (π.χ. για να καταστρέψει κάποιο βακτηρίδιο). Υπό κανονικές συνθήκες, ο οργανισμός διατηρεί αυτές τις ρίζες σε πολύ στενό έλεγχο και ισορροπία. Όταν αυτή η ισορροπία διαταραχτεί, έχουμε αυτό που ονομάζουμε οξειδωτικό στρες. Όταν συμβεί αυτή η απώλεια έλεγχου των ελεύθερων ριζών από τον οργανισμό αυτές επιτίθενται στα υγιή κύτταρά του τα οξειδώνουν και τα καταστρέφουν.

Αντιοξειδωτικά και ελεύθερες ρίζες
Οι ελεύθερες ρίζες σχηματίζονται όχι μόνο κατά τη διάρκεια της αναπνοής και του μεταβολισμού, διαδικασίες απαραίτητες για την επιβίωση ενός οργανισμού, αλλά επηρεάζονται και από εξωγενείς παράγοντες, όπως η υπεριώδης ακτινοβολία, η ραδιενεργός ακτινοβολία, το όζον, η περιβαλλοντική μόλυνση, τα φάρμακα και το κάπνισμα.

Η άμυνα του οργανισμού εναντίον των σχηματιζόμενων ριζών περιλαμβάνει μία σειρά ουσιών, οι οποίες καλούνται αντιοξειδωτικά. Τα αντιοξειδωτικά περιλαμβάνουν βιταμίνες, ιχνοστοιχεία μετάλλων, ένζυμα (ιδιαίτερα δραστικά) και φυτικές ουσίες, που προσλαμβάνει με τη διατροφή.

Η αύξηση των επιβαρυντικών περιβαλλοντικών παραγόντων αυξάνει και την πίεση στο σύστημα έλεγχου των ελευθέρων ριζών.

Το οξειδωτικό στρες απεικονίζει με έναν τρόπο την ανισορροπία μεταξύ «δημιουργίας» και «καταστροφής» των ελεύθερων ριζών. Ικανοποιητικά επίπεδα αντιοξειδωτικών παραγόντων μπορούν να αντιμετωπίσουν σύντομες περιόδους οξειδωτικού στρες, ενώ παρατεταμένες περίοδοι οξειδωτικού στρες εξαντλούν τα αποθέματα των αντιοξειδωτικών παραγόντων του οργανισμού.

Καταστάσεις υγείας που σχετίζονται με το οξειδωτικό στρες
Οι δραστικές ελεύθερες ρίζες μέσω της κυκλοφορίας του αίματος έρχονται σε επαφή με όλα τα όργανα και τους ιστούς του οργανισμού. Επιτιθέμενες στα κύτταρα και ενεργοποιώντας μια σειρά από αντιδράσεις μπορούν να επιφέρουν σοβαρές συνέπειες σε ολόκληρο τον οργανισμό που να εμφανισθούν με τη μορφή διαφόρων ασθενειών, όπως:

• πρόωρη γήρανση,
• εμφάνιση θρομβώσεων, αρτηριοσκληρύνσεων ή καρδιακών προβλημάτων,
• χρόνιες φλεγμονές,
• ασθένειες ήπατος, νεφρών ή πνευμόνων,
• νευρο-εκφυλιστικές ασθένειες (Parkinson, Alzheimer κ.λπ.)
  -καρκίνος

Εργαστηριακή εκτίμηση των επιπέδων οξειδωτικού στρες
Σήμερα ένας εργαστηριακός έλεγχος σε δείγμα αίματος μας επιτρέπει να εκτιμήσουμε τα επίπεδα οξειδωτικού στρες ενός οργανισμού. Επιπλέον μπορούμε να εκτιμήσουμε και τα επίπεδα «ενεργούς προστασίας» του οργανισμού από τις ελεύθερες ρίζες.
Παράμετροι για τον προσδιορισμό του οξειδωτικού στρες:

• Συνολικά αντιοξειδωτικά επίπεδα (TAS)
• Υπεροξειδάση της γλουταθειόνης (GPx)
• Βιταμίνη C
• Βιταμίνη Ε
• Σελήνιο (Se)
• Ψευδάργυρος (Zn)
• Ομοκυστεϊνη (HCys)
• Μηλονική διαλδεΰδη (MDA)

Ποιοι και πότε θα πρέπει να ελέγχονται και τι μπορούν να κάνουν στη συνέχεια
Η εκτίμηση των αντιοξειδωτικών επιπέδων είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για πολλούς ανθρώπους σε διαφορετικές ηλικίες και με διαφορετικές δραστηριότητες. Παράδειγμα οι περιστασιακοί αθλητές, ενήλικες με έντονη ή πιεστική καθημερινότητα, εργαζόμενοι σε επιβαρυμένα περιβάλλοντα ή άτομα με διατροφική ανεπάρκεια οφειλόμενη σε διαφόρους λόγους ή ασθενείς με μεσογειακή αναιμία κ.λπ.

Οι ανωτέρω περιπτώσεις και άλλες που επιθυμούν τη διατήρηση της υγείας και της ζωτικότητάς τους θα μπορούσαν να έχουν μια εκτίμηση του οξειδωτικού στρες του οργανισμού τους, ώστε στη συνέχεια, αν κριθεί απαραίτητο, να ακολουθήσουν μια αντιοξειδωτική θεραπεία. Οι αντιοξειδωτικές θεραπείες θα μπορούσε να είναι χρήσιμες ακόμη και σε ασθενείς με χρόνιες ασθένειες. Τα εργαστηριακά αποτελέσματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν μια βάση για να δώσουμε στον οργανισμό τα απαραίτητα «εφόδια» ώστε να ενεργοποιήσει τους δικούς του μηχανισμούς ίασης.

 

Φώτιος Πανέτσος M.Sc.,Ph.D.
Υπεύθυνος Αναλυτικού Εργαστηρίου